In de keuken van de buren

Als 'cultuurpionier' mocht Kaat Smulders gek doen van de baas en er was nog geld voor ook. De Programmamanager Externe Betrekkingen bij de Utrechtse Projectorganisatie Stationsgebied kreeg een thema mee: breng binnen buiten en haal buiten binnen. Samen met Laurent van den Nouwland, directeur Rabobank Utrecht, bedacht ze een uitwisselingsprogramma voor ambtenaren en ondernemers. Smulders: 'Dat was vreemd genoeg nog nooit gedaan in gemeenteland, terwijl het dé manier is om ambtenaren en ondernemers over de schutting van hun dagelijkse werkelijkheid te laten kijken. Ik merk zelf dat een raadsdebat enorm spannend kan zijn en de hectiek verslavend, maar zet een stap buiten de deur en niemand begrijpt waar je het over hebt.'

De deelnemers waren enthousiast, maar hebben ze wat (van elkaar) geleerd, waarvan stonden ze paf, en: zijn er nog zalige vooroordelen die gekoesterd kunnen worden? Projectleider Evenementen bij Explorama Communicatie Organisatie Gillian Engel had geen last van vooroordelen toen ze binnenstapte bij Kabinet, Bestuurs- en Concerndienst van de gemeente Utrecht. Engel: 'Ik was niet vooringenomen maar merkte op het gemeentehuis dat ambtenaren dat wél over zichzelf waren. Ze hebben een erg negatief zelfbeeld en ze toetsten bij mij of ik ook zo negatief over ze dacht. Van 9 tot 5 werken en geen minuut meer, dat soort dingen.'

DTZ Zadelhoff-makelaar Cuno van Steenhoven zou misschien wel last hebben gehad van vooroordelen over 'een uitvoerende organisatie met stempelende ambtenaren die hun tijd volmaken', maar gelukkig belandde hij op de stoel van Albert Hutschemaekers, directeur van de Projectorganisatie Stationsgebied. 'En die zijn actiegericht.' Hutschemaekers stapte in Van Steenhovens wereld van de makelaardij. Zijn vooroordelen? 'Er zijn verschillen in aanpak en oriëntatie, maar er zijn geen verschillen in de houding van mensen.'

Stijn Terlingen, senior adviseur Bestuurszaken van de gemeente Utrecht stapte over naar Business Development van Rabobank Utrecht. 'Als ik al een vooroordeel zou hebben gehad over ondernemers als egoïsten, dan werd dat onmiddellijk gelogenstraft. Bijna iedereen bij de bank vervulde naast het werk wel een maatschappelijke rol. Op het stadhuis zijn we ook betrokken bij de stad, maar dat blijkt niet uit nevenactiviteiten voor de stad.'

Goede manier

Stijn Terlingen vond het wel wat, die bank. 'Ik was misschien toch ook beïnvloed door de stereotypen over bankiers, maar ik ben helemaal om. De manier waarop zij omgaan met migranten had ik nooit durven vermoeden. Op een goede manier wordt daar geld verdiend. In relatieve rust is aan het einde van de dag een paar miljoen verdiend. Op het stadhuis is het altijd hectisch. Telefoons die rinkelen, hollende mensen, een gemeenteraad die opeens spoedberaad wil en aan het einde van de dag is er juist veel geld weggezet.' Voor het geld hoeft Terlingen de overstap niet te wagen. Terlingen: 'Ik dacht dat mijn wisselpartner minstens twee keer zoveel verdiende als ik, maar dat bleek niet het geval.'

Makelaar Cuno van Steenhoven zou wél minder gaan verdienen, maar dat zou niet de reden zijn om vriendelijk te bedanken voor de functie van Directeur Projectorganisatie Stationsgebied. 'Het is prettig om als ondernemer in een klein clubje te werken en duidelijk meetbare resultaten te boeken. Hoe groter de club, hoe meer je jezelf in de picture moet spelen met onduidelijke activiteiten. Je bent bij dat Stationsgebied vooral bezig om de klus in de politiek en in de samenleving geaccepteerd te krijgen. Bestuurders die om de vier jaar verdwijnen en een gemeenteraad aan wie je verantwoording moet afleggen. Ik zou er zo moe van worden.'

Albert Hutschemaekers zou de overstap van de projectorganisatie Stationsgebied naar de makelaardij best kunnen maken, maar hij zou het politieke 'gedoe' node missen. 'Daar waar Cuno van Steenhoven er niet aan moet denken om de politieke omgeving rond een klus in dezelfde richting te duwen, vind ik dat het aardige van deze baan. Zonder alles erom heen zou het erg mager worden. Of je als projectontwikkelaar nu een kantoor neerzet in Amsterdam of Amersfoort, het enige dat telt is de prijs maal het aantal vierkante meters. Tijdens de jobwissel heb ik ervaren dat in de makelaardij het "kickmoment" het moment is waarop de klus is binnengehaald. Bij ons is dat als we de gemeenteraad tot een besluit hebben kunnen brengen. De ontwikkeling van het Stationsgebied heeft een langere doorlooptijd dan de vier jaar van een gemeenteraad. Als jij op het punt staat om de knoop door te hakken, loop je het risico dat je met een nieuwe raad te maken krijgt. Als je het vreselijk vindt dat die raad iets te zeggen heeft, dan moet je nooit bij een overheid gaan werken.'

Hoewel het politieke spel ontbrak, kon Stijn Terlingen zich rap vinden in het tempo van de snelle slagen bij de Rabobank. 'Bij de gemeente moet ik op de politieke markt van Den Haag Utrecht op de kaart zetten. Dat is meestal een kwestie van lange adem. Maar je hebt kwesties in de Tweede Kamer waarbij het van belang is dat een bestuurder de avond voor een debat nog Kamerleden belt. Een succesvolle interventie is nodig om mijn werk te legitimeren, anders kan ik snel inpakken. Bij de Rabobank moest op korte termijn een marktpositie worden veroverd op de migrantenmarkt in Utrecht. Ze denken heel snel in markten. Zo van: in 2008 hebben we er last van dat we niet goed zitten bij de pasgeborenen. Je krijgt bij de bank aangeleerd om in korte tijd op een bepaalde markt doelgroepen te bedienen en de verliezen winstrekening op te maken. Die les neem ik mee naar mijn werk voor B en W.'

Gillian Engel trok bijna een week op met de nieuwe burgemeester van Utrecht Aleid Wolfson en was het meest getroffen door de naturalisatiebijeenkomst voor de nieuwe Utrechtenaren. 'Dat het Wilhelmus wordt gespeeld en de burgemeester een toespraak houdt. Je ziet op zo'n moment dat de overheid iets voor die mensen kan betekenen.'

Meer begrip

Voor makelaar Cuno van Steenhoven was de wandeling met de wijkmanager het hoogtepunt. 'En dan vooral het bezoek aan de opvang voor de drugsverslaafden. In Hoog-Catharijne ken ik iedere stoeptegel, maar dáár was ik nog nooit geweest. Drugsverslaafden zijn een hinderlijke factor voor de verhuur van projecten, maar als je direct in contact komt met die mensen en hun sores dan sta je daar toch begripvoller tegenover.'

Albert Hutschemaekers had, zoals hij zelf zegt, een 'negatief leermoment' bij Zadelhoff. 'Ik vond het ongelofelijk moeilijk om te zien hoe in gesprekken met klanten opeens de portemonnee werd getrokken. Ik voelde mij thuis in de adviesrol van de makelaar, want dat ben ik gewend, maar ik zat angstig uit te kijken naar het moment waarop het geld ter sprake zou komen. Het liefst was ik op dat moment de kamer uitgelopen. Erg gênant.'

Stijn Terlingen kwam er achter dat de maatschappelijke betrokkenheid van de bank geen verkooppraatje is. 'Medewerkers van Business Development doen ook in hun vrije tijd dingen voor de stad, met steun van de bank. Bij het personeelsbeleid wordt zelfs rekening gehouden met wat je in Utrecht doet. Bijna iedere dag had ik daar wel te maken met clubs die zich bezighouden met vernieuwing van de stad. Dat vond ik erg mooi.'

Een week een andere werkplek

Om ambtenaren en ondernemers met elkaar in contact te brengen, organiseerden de gemeente Utrecht en de Rabobank Utrecht het uitwisselingsproject 'Keuken van de buren'. Ruim zestig medewerkers van gemeente en bedrijven wisselden tussen eind januari en half februari gedurende een week van werkplek. Naast de gemeente Utrecht en Rabobank Utrecht waren de deelnemers: Ballast Nedam, AD/UN, Berenschot, CMS Derks Star Busmann, EPP public relations, NS, Corio, Holland Casino, DTZ Zadelhoff, TCN, Explorama en PricewaterhouseCoopers. Organisator Kaat Smulders is van alle kanten benaderd of het uitwisselingsproject volgend jaar herhaald kan worden.