Contributie in plaats van belasting

Ik ben ruim 12 jaar ‘in’ de lokale belastingen gebleven. Op feestjes trok men verbijsterde of meewarige gezichten als ik vertelde wat ik deed. Ik moest eraan denken toen ik in De Correspondent een prachtig artikel las over Sony, bewoner van een sloppenwijk op Haiti. Uit het artikel:

“Achter de rook van een kleine barbecue staat Sony zijn waar te verkopen.‘Woon je hier?’'
'Ja’, hij wijst naar een krot.

‘Al lang?’

‘Sinds de aardbeving.’

Dat is vijf jaar geleden. In die tijd zijn miljarden aan hulpgeld Haïti ingepompt. En nóg leeft Sony onder de armoedegrens. En mét hem de halve bevolking.

‘Als je één ding mocht noemen dat je leven écht zou veranderen, wat zou dat dan zijn?’

Je verwacht een antwoord als: Een beter huis. Meer eten. Een dokter. Onderwijs voor mijn kinderen.  

‘Wat mij het meest zou helpen? Een kadaster.’

Uuhh??

'Ja, een instantie waar je kunt registreren dat de grond waarop je je huis bouwt, ook echt van jou is.'

Sony wil sparen voor bakstenen om zijn huis te bouwen. Maar wat, als er op een dag iemand voor zijn deur staat die beweert dat die grond van hem is? Dan kan hij al zijn spaargeld in één klap kwijt zijn. Waar hij behoefte aan heeft, is zekerheid. Waarop hij een toekomst kan bouwen. Waar hij behoefte aan heeft is bureaucratie. Maar dan in de goeie betekenis van het woord. Bureaucratie betekent nl. óók een systeem dat het reilen en zeilen in een land bekadert in duidelijke procedures die voor iedereen gelijk zijn. Het is wat een samenleving bij elkaar houdt.
 

Hoe ingewikkeld de wereld is zonder bureaucratie kunnen wij ons in het Westen nauwelijks meer voorstellen. Maar probeer eens te leven zonder adres, zonder basisadministraties. Bankrekening openen? Bedrijf beginnen? Registreren om te stemmen? De helft van de mensheid leeft zonder adres. Of, stel je eens voor dat je zonder een degelijke belastingdienst leeft. Dat betekent dat jouw overheid niet veel tot stand brengt. Dat er geen geld is voor sociale voorzieningen of infrastructuur. Dat arme mensen arm blijven. Of stel je een wereld voor zonder eigendomspapieren. Zulke papieren zijn voor arme mensen in ontwikkelingslanden nagenoeg onmogelijk te krijgen. Daar moet je voor je eigendommen beveiliging regelen. Alleen rijke mensen kunnen dat.

Waarom gaat ons ontwikkelingsgeld niet ook naar het kadaster van Sony? Het antwoord is simpel: bureaucratie is te saai. Om mensen te overtuigen geld te doneren zijn beelden nodig. Een reclamespot met een lief lachend meisje dat nu eindelijk een schooluniform heeft, doet het nu eenmaal beter dan een spotje van een grijze bureaucraat die met papieren schuift, laat staan met computers.
 

Laten we trouwens voortaan spreken van contributie in plaats van belasting. Met onze bijdragen aan de clubkas doen we de mooie dingen waar Sony in Haiti van droomt. 

Mechtild Rietveld

Meer columns van Mechtild Rietveld leest u hier.