Enschede keert terug naar uren in huishoudelijke ondersteuning

In contracten met aanbieders van huishoudelijke ondersteuning gaat de gemeente Enschede een concreet aantal uren opnemen. Nu staat hierin alleen het vage doel ‘schoon en leefbaar huis’.

Coalitie-akkoord

'We willen in nieuwe aanbestedingen terug naar uren voor huishoudelijke ondersteuning, zoals ook in ons coalitie-akkoord staat’, zei wethouder Jeroen Diepemaat (Wmo, VVD) maandag tijdens de raadsvergadering. ‘Daar bewegen we naar toe.’

Schoon en leefbaar

Het duurt nog tot 1 januari 2024 voordat in nieuwe contracten met zorgverleners het aantal uren het uitgangspunt vormt – een eerdere wijziging is volgens Diepemaat organisatorisch niet mogelijk. Op dit moment draait alles nog om de resultaatverplichting om te zorgen voor een ‘schoon en leefbaar’ huis. Hoeveel uren hiervoor nodig zijn, is sinds de decentralisatie van de huishoudelijke ondersteuning niet vastgelegd in contracten met zorgverleners. En ook niet in de gemeentelijke beschikking van de inwoner die de huishoudelijke hulp ontvangt.

Flexibel

Het idee hierachter is dat een zorgvrager de ene keer wat meer huishoudelijke hulp nodig heeft dan de andere keer. Bijvoorbeeld omdat hij of zij soms wat meer zelf kan doen, of tijdelijk meer hulp krijgt van mantelzorgers. De tijd die een zorgverlener hiermee uitspaart, kan worden ingezet voor een inwoner die juist extra hulp nodig heeft. Flexibel, op maat en geheel conform de gedachte van de Wmo 2015, zo dacht de gemeente Enschede.

Centrale Raad van Beroep

De Centrale Raad van Beroep (CRvB) was echter niet gecharmeerd van deze werkwijze en oordeelde in februari 2019 dat een beschikking voor huishoudelijke hulp altijd een concreet aantal uren moet bevatten. Laat een gemeente dit achterwege, dan is dit volgens de CRvB in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel. Ook andere gemeenten werden hier door de raad al voor op de vingers getikt, zoals Steenbergen in 2018.

Creatief

Na de uitspraak ging Enschede creatief te werk: de gemeente luisterde wel én niet naar de hoogste bestuursrechter. Vanaf 1 juli 2019 kregen nieuwe zorgvragers een concreet aantal jaarlijkse uren in hun beschikking. Zorgverleners bleef de gemeente echter onveranderd afrekenen op de resultaatverplichting van een ‘schoon en leefbaar’ huis.

Rekenkamer

Met als gevolg dat ongeveer de helft van de zorgaanbieders totaal niet let op het aantal uren waarop een cliënt recht heeft en de andere helft wel, zo constateert de Rekenkamercommissie van Enschede in het eerder dit jaar verschenen rapport Het gemeentelijk beleid in de Ondersteuning van het Huishouden. 

EnschedeAnders

‘Zo ontstonden er twee werkelijkheden over de rug van de meest kwetsbare zorgvragers’, zei Margriet Visser van EnschedeAnders maandag tijdens het raadsdebat. ‘Wij vragen ons af: waarom houdt het college zich keer op keer niet aan de uitspraken van de Centrale Raad van Beroep?’ PVV-er Hidde Heutink vroeg Visser op de man af of het college zich in het dossier huishoudelijke hulp aan de wet heeft gehouden. Het korte antwoord luidde: ‘Nee’.

Verwarring

Volgens de Rekenkamercommissie leidt de werkwijze van de gemeente tot grote verwarring, bij zowel zorgvragers als zorgverleners. Ook constateert de commissie dat burgers lang niet altijd het beloofde maatwerk ontvangen. De aanpak om te sturen op resultaten in plaats van op uren is  ‘onvoldoende geslaagd’.

Maatwerk

Het advies aan het college luidt onder meer om meetbare beleidsdoelen te formuleren en een einde te maken aan de onduidelijkheid die is ontstaan door het sturen op resultaat. ‘Dit komt de rechtszekerheid van de cliënt ten goede en biedt meer mogelijkheden tot maatwerk.’ Opvallend is dat de Rekenkamercommissie het college niet oproept om het resultaatgericht aanbesteden te staken.

Klachtencommissie

Maandag bleek dat het college dit vanaf 2024 wel gaat doen, zoals het vorige maand ook al aangaf in een brief aan de raad. Hiermee volgt het na zes jaar ook een advies op van de klachtencommissie van de gemeente Enschede. Dat luidde in 2016 om gewoon weer uren huishoudelijke hulp toe te gaan kennen en het begrip ‘schoon huis’ te laten voor wat het is.