Care en cure
Deze verhouding tussen care en cure in de zorg is volkomen zoek, betoogt columnist Rik Bolhuis.
Stel, een gemeente heeft een miljoen euro te besteden voor de zorg. De keuze is tussen 200 mensen die persoonlijke verzorging kunnen krijgen of 2 mensen die een medicijn kunnen krijgen tegen de ziekte van Pompe. Waar moet deze gemeente het miljoen aan besteden?
Lastig hè. Omdat het zo lastig is kiezen we gewoon niet. Gevolg is steeds hogere kosten in de gezondheidszorg en steeds hogere premies. Maar de grens is bereikt. De plannen van het pas aangetreden kabinet voor een inkomensafhankelijke zorgpremie maakten heel transparant hoeveel de zorg ons eigenlijk per maand kost. Het volk schrok zich een hoedje en het kabinet trok de plannen ijlings weer in.
Als er al keuzes worden gemaakt in de zorg, treft dit vooral de zachte kant van de gezondheidszorg. Dit wordt ook wel aangeduid met care. De harde kant - de geneeskunde - blijft buiten schot. Deze verhouding tussen care en cure is volkomen zoek. Er wordt enorm bezuinigd op de care, maar bij de cure gaan nog steeds alle remmen los. U bent 88 jaar en wilt u nog een nieuwe heup? Geen probleem. Uitgezaaide longkanker op je 85e? Hoeveel bestraling wilt u? Geld speelt in ieder geval geen enkele rol. Maar eenmaal ontslagen uit het ziekenhuis moet je vervolgens soebatten met de gemeente voor elk kwartiertje hulp om je te laten wassen of voor ondersteuning bij het huishouden.
Er worden nog steeds tamelijk zinloze behandelingen gedaan om het overlijden nog even uit te stellen. Maar voor de levenswinst is een jaartje hulp en ondersteuning misschien veel waardevoller. Het is wellicht een idee om vanaf een bepaalde leeftijd een scheiding aan te brengen tussen diagnose en behandeling. Een soort indicatie om te bezien of een behandeling wel nodig is. Met name in termen van levenswaarde. De vraag hierbij kan zijn of het leven op een andere manier nog een beetje aangenaam gemaakt zou kunnen worden.
Het verschil tussen care en cure zit ook in de mogelijkheden tot bezuinigen. Nu steeds meer zorg bij gemeenten komt te liggen, wordt het voor de rijksoverheid steeds makkelijker om te bezuinigen. Gewoon door het budget dat aan de gemeenten wordt toebedeeld kleiner te maken. Gemeenten moeten zelf de keuzes maar maken. De rijksoverheid heeft dan ook nog het lef om de gemeenten met allerlei richtlijnen op te zadelen die hun vrijheid weer inperken. Doe het dan lekker zelf, zou ik zeggen als ik de VNG was.
Waar bij de care de gemeenten helemaal in de tang zitten, krijgt bij de cure de rijksoverheid geen poot aan de grond. De zorgverzekeraars zijn gewoon particuliere ondernemingen die zelf bepalen wat ze doen. De marktwerking zou moeten zorgen voor lagere kosten en lagere premies. Niet dus. De rijksoverheid probeert de kosten te beheersen door een heel ingewikkeld declaratiesysteem (DBC: diagnose-behandelcombinatie), door steeds hogere eigen bijdragen en door steeds meer het basispakket uit te kleden. Het rijk krijgt zelfs geen grip op de zorgverzekeraars die de AWBZ uitvoeren (de zorgkantoren). Met volume-afspraken en steeds verfijndere indicatiemethoden worden pogingen gedaan de kosten te beheersen. Er zijn bijvoorbeeld nu al 10 categorieën om de zorgzwaarte te bepalen (de zogeheten zzp’s). Het helpt allemaal niets. De AWBZ is de afgelopen 10 jaar ondanks alles gierend uit de klauw gelopen. De gemeenten nemen straks een deel van de AWBZ over. Het wordt spannend hoe dit gaat aflopen.
Rik Bolhuis
Meer columns van Rik Bolhuis vindt u hier.
Dat de zorgkosten blijven groeien heeft te maken met de scheiding tussen besluitvorming en de financiering van de zorg. De besluitvorming vindt plaats in de 2e kamer. Binnen de sociaal democratie besluit de meerderheid wat er moet gebeuren. De minderheid moet dit volgen. Dit wilt echter niet zeggen, dat het besluit een zinnige besluit is.
De financiering is voor rekening van de belastingbetaler en eventueel de geldverlener. De overheid raamt de inkomsten en uitgaven. Bij een eigenaarsconstructie is het eindstation de eigenaar, die hoofdelijk aansprakelijk is voor de inkomsten en uitgaven. Bij de overheid is de belastingbetaler het eindstation, want de overheid kun je niet aansprakelijk stellen, je kunt hoogstens in de volgende verkiezingen anders stemmen. Dit is trouwens de huidige werkwijze van het beheren van 76 miljard zorgkosten.
De zorg via de overheid regelen, lijkt mij dus geen goed idee. De huidige werkwijze, zal niet op grote weerstand stuiten bij de verzekeraars en zorginstituten. Zij zullen protesteren maar uiteindelijk betaalt de overheid.
De oplossing ligt dus niet bij de overheid of via marktregulering maar bij de vrije markt.
Begin met het gelijktrekken van de rechten en plichten van de zorgaanbieders en zorgvragers. De beschermingsconstructies moeten afgebroken worden. De overheid dient zich volledig terugt te trekken van deze markt.
De zorgvragers moeten de economische vrijheid krijgen om contracten te sluiten met zorgaanbieders, verzekeraars, ziekenhuizen of tussenpersonen.
Laat de mensen zelf de keuze maken over de zorg, inplaats van de overheid. Dan is de bijna onmogelijke discussie niet nodig. Anders zal het zorgsysteem gaan besluiten hoe omgegaan moet worden met de gezondheid en ziekten van de oudere, zwakkere en gehandicapten medemens. Ik wil een keuze hebben over mijn leven, en niet een gezichtloos, procedureel zorgsysteem, die niet geinteresseerd is in mij als mens hoogstens als een nummer.
Binnen de electronica industrie is het normaal dat oude systemen goedkoper worden als nieuwe systemen in de markt worden aangeboden. De overheid is bijna niet aanwezig in deze markt. Prijsdalingen zijn hier normaal, was het ook maar zo bij de zorg.