Sociaal offensief tegen tweedeling steden

Actie en geld. Dat verwachten de vijftien burgemeesters die in een manifest het kabinet hebben opgeroepen tot een sociaal offensief om (verdere) tweedeling in de vijftien steden tegen te gaan. Het manifest wordt dinsdagochtend aan het kabinet overhandigd.

Stapeling

Er moet worden geïnvesteerd in kwetsbare gebieden waar sprake is van een stapeling van problemen. Het gaat daarbij om hoge werkloosheid, onderwijsachterstanden, schulden en armoede, spanningen in huis en op straat, huisvestingsproblemen voor kwetsbare groepen en jeugdoverlast. Daarbij is er het risico op (ondermijnende) criminaliteit. De vijftien burgemeesters – van onder meer initiatiefnemer Zaanstad, de G4, Breda, Groningen, Heerlen, Lelystad en Tilburg – willen dat een aantal ministeries een bondgenootschap met hen aangaat om de grootste problemen aan te pakken. Daarbij moeten wat hen betreft onorthodoxe maatregelen niet worden geschuwd. ‘Alleen zo kunnen we voorkomen dat er een verloren generatie opgroeit, dat criminaliteit toeneemt en de tweedeling in onze samenleving groter wordt’, aldus de vijftien burgemeesters aan de ministers van Binnenlandse Zaken, Onderwijs (OCW), Justitie & Veiligheid, Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) in hun manifest ‘Kom op voor kwetsbare gebieden’.

Onorthodoxe maatregelen

‘Als het gaat om actie moet worden gedacht aan het meedenken over onorthodoxe maatregelen’, zo laat de woordvoerder van burgemeester Jan Hamming van Zaanstad desgevraagd weten. Zoals verhoging van salarissen van basisschoolonderwijzers in kwetsbare gebieden, of denkkracht om meer onorthodoxe maatregelen te bedenken. Wat geld betreft, is er nog geen concreet bedrag berekend dat de burgemeesters van het rijk verwachten, maar ‘het gaat snel richting de miljard’. Dat miljard moet via een verdeelsleutel over de kwetsbare wijken in de vijftien steden worden verdeeld.

Maatschappelijke schade

In de kwetsbare gebieden zorgt de coronacrisis voor een ‘exponentiële toename van deze problematiek’, stellen de burgemeesters in hun manifest, daarbij doelend op onder meer werkloosheid, schulden en onderwijsachterstanden. ‘Er wordt hier maatschappelijke schade aangericht die nog heel erg lang zal doorwerken. De tweedeling in onze gemeenschap en de kansenongelijkheid nemen nog verder toe, de binding met de rest van de samenleving neemt nog meer af.’ Daarom moet er nu in die gebieden worden geïnvesteerd, stellen de burgemeesters.

Onderwijsachterstanden

De burgemeesters onderscheiden vijf opgaven waarin ze gezamenlijk met betrokken ministeries het tij willen keren. Het wegwerken van onderwijsachterstanden is daar een van. Om de onderwijsachterstand in te lopen zal er onder meer een extra intensieve Zomerschool worden georganiseerd. Het komend schooljaar, en mogelijk ook langer, worden extra lesuren aangeboden om opgelopen achterstanden in te halen. Salarissen voor leraren op basisscholen in de kwetsbare wijken moeten omhoog. Dat zou in een mobilisatieplan onderwijs moeten worden opgenomen. Alle huidige onderwijzers in de kwetsbare wijken moeten komend schooljaar tijdelijk extra salaris krijgen, stellen de burgemeesters.    

Loonkostencompensatie

Snelle toeleiding naar werk is de tweede opgave. Er moet een ondersteuningsregeling komen om mensen die vanwege de coronacrisis zonder werk zijn komen te zitten, met voorrang op vacatures te plaatsen. Als het nodig is, willen de gemeenten mensen met loonkostencompensatie naar eenvoudig werk geleiden.

Schuldhulpverlening

Ook de schuldhulpverlening moet op de schop. ‘Het grijze gebied in de regelgeving tussen vrijwilligheid en ondertoezichtstelling/schuldsanering dat in sommige steden ondervonden wordt, belemmert een effectieve en fatsoenlijke ondersteuning om uit de schulden te komen.’ Er moeten onder meer laagdrempelige inlooppunten komen, er moeten ervaringsdeskundigen worden ingezet en de doorlooptijd van saneringstrajecten moet worden verkort, ‘zodat er (vooral voor jongeren) sneller weer een positief perspectief ontstaat’. Daarnaast moet beter worden samengewerkt tussen de belangrijkste schuldeisers.

Toekomstperspectief

De steden zullen blijvend aandacht hebben voor spanningen ‘achter de voordeur’ zoals huiselijk geweld en kindermishandeling. Daarbij is vroegsignalering van belang. ‘Concrete aandacht is nodig om jongeren een alternatief te bieden voor het hangen op straat en weer te kunnen nadenken over een (toekomst)perspectief’, aldus de bijlage van het manifest. Gedacht wordt aan preventieve en laagdrempelige (vakantie-)activiteiten, met aandacht voor sport en beweging op plekken en tijden die aansluiten bij de leefwereld van jongeren. Repressie en preventie wordt ingezet in de strijd tegen ondermijning en voor verhoging van de leefbaarheid. ‘Het jongerenwerk ziet dat jongeren die op de goede weg waren weer afglijden naar de criminaliteit in de drugswereld.’ De capaciteitsproblemen bij politie, belastingdienst en het Openbaar Ministerie moeten zo snel mogelijk worden opgelost.