Betaald werk vaak niet realistisch voor bijstandsgerechtigden

Voor slechts 10 procent van de Hagenaars die langdurig in de bijstand zitten, is betaald werk op korte termijn haalbaar, blijkt uit onderzoek van de gemeente Den Haag. Wethouder Arjen Kapteijns vindt dat er meer aandacht nodig is voor de overige 90 procent. Bovendien zou betaald werk niet altijd het belangrijkste doel moeten zijn.

Complexer

Die bevindingen komen uit het eindrapport van het Werkoffensief +500, het programma waarmee de gemeente Den Haag jaarlijks vijfhonderd mensen extra vanuit de bijstand aan een baan wil helpen. Uit gesprekken met ruim 18.000 Hagenaars die langer dan anderhalf jaar een bijstandsuitkering ontvangen, blijkt dat de stap naar de arbeidsmarkt voor negen op de tien te hoog gegrepen is. 'De problematiek is complexer gebleken dan eerder werd verondersteld omdat het vaak over meerdere leefgebieden heen gaat', stelt wethouder Arjen Kapteijns (GroenLinks, sociale zaken en werk). Het kan bijvoorbeeld gaan om een combinatie van financiële, mentale en gezondheidsproblemen.

Ontwikkelen

Voor zo'n vijf op de tien langdurig werklozen geldt dat ze met extra hulp om de belemmeringen richting werk weg te nemen toch een reguliere baan zouden kunnen vinden. Voor de rest (vier op de tien) is betaald werk simpelweg onhaalbaar, bijvoorbeeld vanwege chronische ziekte. Voor beide groepen wil wethouder Kapteijns meer aandacht. 'Ook degenen die (nog) niet naar werk kunnen, moeten de kans krijgen om zichzelf te ontwikkelen. Voor henzelf én voor de stad.'

Nieuwe vormen

Het huidige bijstandsstelsel is te eenzijdig gericht op de begeleiding naar regulier werk, vindt Kapteijns, en biedt te weinig kansen voor de groep die niet direct de arbeidsmarkt op kan. 'De focus moet niet alleen op betaald werk als hoofddoel liggen', aldus Kapteijns. 'Persoonlijke groei, sociale contacten, gezondheid en iets nuttigs terugdoen voor de maatschappij zijn ook belangrijke doelen waar we de voortgang op moeten volgen.' Ook 'nieuwe vormen van werk', zoals de basisbaan, kunnen volgens Kapteijns uitkomst bieden. Een basisbaan is een maatschappelijk nuttige baan die wordt gecreëerd door de overheid zelf, ten behoeve van de participatie van uitkeringsgerechtigden.

Afschepen

Uit onderzoek blijkt al langer dat bijstandsgerechtigden vaak weinig perspectief op betaald werk hebben. Per jaar vindt een op de tien bijstandsgerechtigden een baan. Na drie jaar in de bijstand is die kans geslonken tot minder dan een op de twintig. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) constateerde begin 2020 al dat een uitkering verschaffen voor veel bijstandsgerechtigden niet genoeg is. ‘Werk is zo belangrijk voor mensen dat je ze niet kan afschepen met een uitkering’, aldus econoom Robert Went. Ook de WRR pleitte voor de invoering van basisbanen.