Wmo-kosten gemeenten ‘exploderen’

Gemeenten zijn steeds meer geld kwijt aan het sociaal domein. In de periode 2015-2020 stegen de uitgaven met meer dan 5 miljard euro, een stijging van 30 procent. ‘De Wmo explodeert.’

Uit onderzoek naar de gemeentelijke jaaropgaven dat BDO jaarlijks uitvoert in opdracht van onder andere de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Divosa blijkt dat behalve de kosten voor jeugdzorg ook de Wmo-kosten van gemeenten flink stegen. De groei van de kosten die samenhangen met de Participatiewet lijkt te stabiliseren.

Abonnementstarief

De uitgaven voor het sociaal domein stegen vanaf het moment dat gemeenten daarvoor verantwoordelijk werden in 2015 tot en met 2020 met meer dan 5 miljard euro. In 2020 valt vooral de stijging van de Wmo-uitgaven op: de kosten stegen met maar 8,7 procent. Dat komt met name door de invoering van het abonnementstarief. Daardoor is het ook voor huishoudens met hogere inkomens mogelijk om huishoudelijke geworden hulp aan te vragen. ‘Sinds de introductie in 2019 is een significante toename van het aantal cliënten zichtbaar’, constateren de onderzoekers. En dat heeft een onherroepelijk effect op de hoogte van de netto lasten van gemeenten, ‘zonder dat hier adequate financiering tegenover staat.’

Zware druk

Een einde aan die stijgende uitgaven in het sociaal domein of zelfs een afname is niet in zicht. De stijging van de nettolasten binnen het sociaal domein past volgens de onderzoekers in de trend van de laatste jaren waarbij het sociaal domein jaarlijks duurder is geworden. ‘Dit maakt de vraag in hoeverre het sociaal domein nog betaalbaar is voor gemeenten urgenter’, aldus de onderzoekers. ‘Een deel van de financiële effecten ‘overkomt’ de gemeenten. Het geeft aan dat het sociaal domein als systeem zelf een zware financiële druk op de gemeenten legt.’

Bezuinigingen

Omdat het rijk niet structureel geld bij past, leidt dat volgens de VNG ‘onmiskenbaar’ tot bezuinigingen. Daarmee komen onder andere ambities voor bijvoorbeeld verduurzaming, veiligheid en wonen onder druk te staan. Met name na 2025 staan volgens koepelorganisatie VNG de gemeentefinanciën onder druk. ‘En die druk wordt alleen maar groter als gevolg van het sociaal domein.’