Beschikkingsvrij werken jeugdzorg onder vuur
Gemeenten die op deze manier werken moeten hun beleid aanpassen.
De stichting ‘Recht Kinderen van de Staat’ verzoekt de regering op te treden tegen de zogenoemde beschikkingsvrije werkwijze die sommige gemeenten hanteren. Dat maakte de organisatie maandag bekend op een persconferentie in Den Haag. Volgens de initiatiefnemers is beschikkingsvrij werken in strijd met de Algemene wet bestuursrecht.
‘We zien dat de gemeente besluit af te wijken van wat er in de wet staat, maar we zien ook dat de gemeente in strijd handelt met de rechten van kinderen’. Het zijn niet mis te verstane woorden van Maartje Berger, jurist bij kinderrechtenorganisatie Defence for Children. In juni schreef zij met de Vereniging Jeugdrecht Advocaten Rotterdam een brandbrief aan de gemeente in kwestie: Maassluis.
VN-Kinderrechtenverdrag
Beide belangenorganisaties maken zich namelijk grote zorgen over het zogeheten ‘beschikkingsvrij werken’, waar Maassluis, maar ook de nabijgelegen gemeenten Vlaardingen en Schiedam sinds januari dit jaar op inzetten. Deze manier van werken staat volgens Berger lijnrecht tegenover het VN-Kinderrechtenverdrag. ‘Kinderen hebben, volgens het Kinderrechtenverdrag, het recht op goede informatie over besluiten die over hen genomen worden. Maar ook dat ze gehoord worden, hun mening kunnen geven en dat ze ook geïnformeerd worden over hoe ze bezwaar kunnen maken als ze het er niet mee eens zijn. Dus het recht op participatie van kinderen wordt echt geschonden’, zei de jurist tegen SCHIE, de lokale omroep van Schiedam.
Lacunes
Maassluis, Vlaardingen en Schiedam zijn zeker niet de enige gemeenten die beschikkingsvrij werken, zegt jeugdrechtadvocaat Reinier Feiner. ‘Maar de casus Maassluis was wel de aanleiding om vanuit de stichting een brief te sturen naar het kabinet.’ Feiner is bestuurslid van de Vereniging Jeugdrecht Advocaten Rotterdam (VJAR) en voorzitter van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN). Sinds kort zit hij ook in het bestuur van stichting Recht Kinderen van de Staat. De nieuwe stichting biedt juridische hulp aan onder anderen kinderen en ouders die tegen problemen aanlopen in de jeugdzorg. Daarmee willen de initiatiefnemers enkele lacunes in het rechtssysteem aanpakken, waaronder de beschikkingsvrije werkwijze die sommige gemeenten hanteren.
KE Wat is beschikkingsvrij werken precies?
‘Beschikkingsvrij of beschikkingsarm werken – die termen worden door elkaar gebruikt maar betekenen eigenlijk hetzelfde – houdt in dat de gemeente pas een beschikking afgeeft als een inwoner het niet eens is met het besluit van de gemeente. Bij jeugdhulp krijgt een ouder of kind dus alleen een beschikking als erom wordt gevraagd. Gemeenten die dit in hun verordeningen hebben opgenomen zeggen dat ze zo hun jeugdzorgbeleid efficiënt kunnen inrichten, want het afgeven van een beschikking zou veel tijd kosten.’
KE Wat is jullie grootste bezwaar met deze manier van werken?
‘De Algemene wet bestuursrecht (Awb) kent deze differentiatie helemaal niet. Ongeacht of een inwoner er om vraagt moet een gemeente een schriftelijke beschikking afgeven. Daarin staan namelijk allemaal rechtswaarborgen, zoals dat burgers bezwaar kunnen maken en hoe ze dat kunnen doen. Door het niet afgeven van een beschikking missen zij die informatie. De gemeente wijst hen dan eigenlijk niet op hun rechten.’
‘Wij maken ons grote zorgen over de adequate toegang tot jeugdhulp in de gemeenten die beschikkingsvrij werken. Ouders en kinderen die recht hebben op jeugdhulp zouden onterecht kunnen zijn afgewezen, zonder dat ze wisten dat zij hiertegen in verweer zouden kunnen. Juist deze kwetsbare burgers zijn minder mondig en weten vaak niet goed wat hun rechten zijn.’
KE Hoeveel gemeenten hebben beschikkingsvrij werken in hun verordening opgenomen?
‘Dat weten we niet. Er is geen onderzoeksrapport of iets dergelijks waarin dat staat. Maar we verwachten dat dit op grote schaal gebeurt. Er zijn namelijk wel wat signalen. Doorgaans zijn er veel juridische procedures tussen burgers en gemeenten over al dan niet terechte afwijzingen door gemeenten. Maar binnen de Jeugdwet is dat aantal zeer beperkt. De president van de hoogste bestuursrechter in socialezekerheidszaken, de Centrale Raad van Beroep (CRvB), zei in zijn toespraak tijdens het symposium 120 jaar CRvB dat het aantal bestuursrechtelijke procedures terugloopt. Dat klinkt als goed nieuws: niemand maakt bezwaar of gaat in beroep. Blijkbaar doen we het zo slecht nog niet. Maar het is natuurlijk heel goed mogelijk dat mensen helemaal niet goed zijn geïnformeerd over hoe ze eenvoudig en laagdrempelig bezwaar kunnen maken. Over wat hun rechten zijn. Dat tweede lijkt ons waarschijnlijker.’
‘Daarbij hebben veel gemeenten te weinig geld, wat op gespannen voet kan staan met het recht van kinderen op adequate voorzieningen. Terwijl de rechtsbescherming voor deze groep hetzelfde zou moeten zijn als voor burgers die een vergunning voor een dakkapel aanvragen. Of een bijstandsuitkering. In die situaties is het heel logisch dat er een beschikking volgt, maar als het om jeugdhulp gaat ligt het ineens anders.’
KE Waarom kiezen gemeenten hier dan toch voor?
‘Het argument dat wordt aangehaald is minder papierwerk en minder bureaucratie. Maar dat hele idee is achterhaald. Veel gaat toch al automatisch. Bovendien is een efficiëntere organisatie nog geen reden om de wet te overtreden. Overigens snap ik dat gemeenten niet met opzet de burger willen pesten. Er spelen bij lokale overheden veel problemen. De wetgever heeft hen opgezadeld met te weinig geld en zij proberen binnen de Jeugdwet mogelijkheden te vinden om zo efficiënt en goedkoop mogelijk te werken.’
KE Wat willen jullie met deze brief bereiken?
‘In de brief uiten we onze zorgen over beschikkingsvrij werken. De gemeentelijke verordeningen waarin dit is opgenomen zijn in strijd met de wet en moeten wat ons betreft buiten werking worden gesteld. En het gaat ons om het signaal dat we willen afgeven, want we vermoeden dat dit problemen veel groter is. Mogelijk gaat het om duizenden gedupeerden.’
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) laat weten dat het juridisch kader duidelijk is. ‘Het beschikkingsvrij werken, waarbij een beschikking enkel wordt verstrekt op verzoek, is in strijd met de voorwaarden die de Algemene wet bestuursrecht (Awb) stelt’, aldus woordvoerder Emilie Westerouen van Meeteren. ‘Het college van B en W van Maassluis heeft een ontwerpwijzigingsverordening vastgesteld. Het artikel over beschikkingen wordt hiermee gewijzigd’.
Omdat de gemeenteraad van Maassluis zich nog gaat buigen over de ontwerpwijzigingsverordening stelt het ministerie zich ‘terughoudend’ op. ‘Wel is VWS betrokken door met name het vergroten van duidelijkheid door het informeren van partijen. Zo is er o.a. contact met het ketenbureau over de informatievoorziening op dit onderwerp. Het ketenbureau werkt aan een handreiking die inzet op het verbeteren van de wijze van beschikken’, aldus Westerouen van Meeteren.
Reacties: 2
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Nu wordt er een “ketenbureau” ingeschakeld om een “handreiking” te maken.
Dat zal wel niet snel geregeld zijn.
De gemeenteraad (raden) had(den) de verordeningen waarin beschikkingsvrij werken is geregeld helemaal niet mogen goedkeuren. Hebben ze niet gezworen zich aan de wet te houden?