Arnhem schrapt deel bijstandsregels

De gemeente Arnhem schrapt de verplichte zoektermijn voor jongeren tot 27 jaar. Hiermee wijkt het stadsbestuur af van de Participatiewet, die stelt dat jongvolwassenen eerst vier weken moeten zoeken naar een baan of opleiding voordat zij een bijstandsuitkering kunnen krijgen. Het Arnhems college wil zo voorkomen dat kwetsbare jongeren buiten beeld raken.

Eind 2022 waarschuwde de Nationale ombudsman al voor de negatieve effecten van deze verplichte zoektermijn. Het merendeel van de jongvolwassenen dat zich voor een bijstandsuitkering meldt kan namelijk niet direct aan de slag. De zoektermijn zorgt er in de praktijk voor dat geldproblemen groter worden en jongeren uit het zicht van de gemeente raken, stelt de ombudsman.

Contraproductieve wegjaagplicht

De gemeente Arnhem heeft nu besloten hier gehoor aan te geven, tot genoegen van wethouder Mark Lauriks (Bestaanszekerheid). ‘De zoekperiode voor jongeren tot 27 jaar in de verouderde Participatiewet was bedoeld om te voorkomen dat jongeren in de bijstand terecht kwamen. Maar zo’n wegjaagplicht werkt contraproductief: jongeren raken buiten beeld, zitten een maand in onzekerheid over hun inkomen en raken in de schulden’, zegt Lauriks. In plaats daarvan gaat het college vanaf dag 1 helpen met de zoektocht naar een baan of opleiding. ‘In de geest van de oorspronkelijke bedoeling van de wet’, aldus de wethouder.

De Gelderse hoofdstad is niet de eerste gemeente die de zoektermijn voor jongeren loslaat. Bij wijze van proef schafte het stadsbestuur van Utrecht eind 2021 de zoekplicht af. De evaluatie laat zien dat zowel de jongeren als de uitvoerende teams van de gemeente ‘overwegend positief’ zijn. Het schrappen van de zoektermijn voorkomt (grotere) schulden bij jongeren en geeft hen minder stress. En ondanks een stijging van het totaal aantal bijstandsaanvragen, was in 2022 de toestroom van jongeren in de bijstand niet groter geworden. Voor Utrecht reden genoeg om deze versoepeling voort te zetten. Daarmee is de Domstad de eerste gemeente die definitief blijft afwijken van dit deel van de Participatiewet.

Participatiewet ‘in balans’

Het aanpassen van de zoektermijn is één van de maatregelen die minister Carola Schouten (Armoedebeleid en Participatie) ook wil doorvoeren. Door meer uit te gaan van vertrouwen hoopt de minister ‘de balans’ in de Participatiewet te herstellen. Naar verwachting treedt een wetswijziging op zijn vroegst op 1 januari 2025 in werking.

Arnhem en Utrecht lopen daar nu op vooruit. Tot de Participatiewet is gewijzigd blijven beide gemeenten lobbyen voor een volledige afschaffing van de zoektermijn.