Arbeidsrecht: de formule

De formule wordt door kantonrechters gebruikt in rechtszaken over de ontbinding van de arbeidsovereenkomst.

De kantonrechtersformule bestaat uit drie factoren. De A-factor is het aantal gewogen dienstjaren van de werknemer. Dat wil zeggen het aantal dienstjaren dat iemand in dienst is, waarbij rekening wordt gehouden met de leeftijd van de werknemer. Hoe ouder de werknemer is, hoe zwaarder de dienstjaren meetellen. De Bfactor is het bruto maandsalaris, en de C-factor drukt de mate van verwijtbaarheid van beide partijen uit.

Onderhandelingen over de ontslagvergoeding gaan soms over de B-factor. Uitgangspunt is het bruto salaris inclusief vaste emolumenten zoals de vakantietoeslag. Discussie kan ontstaan over de vraag of bijvoorbeeld een jaarlijkse bonus meetelt.

De meeste discussies gaan natuurlijk over de C-factor. Bij een ‘neutraal’ ontslag wordt die factor op 1 gesteld, maar als de werknemer zich verwijtbaar heeft gedragen wil de werkgever dit uitgedrukt zien in een lagere C-factor.

In de praktijk merk ik vaak dat zowel ambtenaren als ambtelijke werkgevers denken dat die kantonrechtersformule ook geldt bij beëindigingen van de ambtelijke aanstelling in de publieke sector. Maar dat is uitdrukkelijk niet het geval. De Centrale Raad van Beroep, als hoogste ambtenarenrechter, heeft uitgesproken dat de kantonrechtersformule niet geldt voor ambtenaren (TAR 2010, 8).

In het ambtenarenrecht wordt veel terughoudender omgegaan met ontslagvergoedingen. Ambtenaren hebben soms wel aanspraak op een ontslagvergoeding, maar een concrete formule voor de berekening van de hoogte van die vergoeding is niet voorhanden. Het enige dat hierover kan worden gezegd is dat rekening wordt gehouden met het aandeel van het bestuursorgaan in het ontstaan en voortbestaan van het conflict dat aan het ontslag ten grondslag ligt. Hoe dit dan moet worden uitgewerkt is niet duidelijk.

Een groot verschil tussen ambtenaren en werknemers in de private sector is de uitkeringspositie. Ambtenaren hebben doorgaans bij ontslag aanspraak op een hogere uitkering, en ook gedurende een langere tijd, dan gewone werknemers. Die uitkeringen komen ook direct voor rekening van de overheidswerkgever. Het is dus niet zo gek om bij het bepalen van een ontslagvergoeding rekening te houden met die uitkeringen, anders betaalt de werkgever dubbel.

Volgens het wetsvoorstel tot afschaffing van de ambtelijke status worden ambtenaren gelijkgesteld aan werknemers. Ook ambtenaren komen dus straks bij de kantonrechter voor ontbinding van de arbeidsovereenkomst. Hun uitkeringspositie verandert met dit wetsvoorstel echter niet. Of de kantonrechters dan voor deze ex-ambtenaren een afzonderlijke kantonrechtersformule zullen ontwikkelen, is nog onduidelijk. Er valt veel voor te zeggen om dat wel te doen.