Arbeidsmigrant verdient meer bescherming

Gemeenten aan zet na advies aanjaagteam

Veertig doucheflesjes telde PvdA-europarlementariër Agnes Jongerius in de badkamer van de arbeidsmigrantenhuisvesting in Dronten. In een badkamer met schimmel. ´Het is oude afgetrapte studentenhuisvesting waar nu Polen, Roemenen en Bulgaren wonen die werken in de landbouw in de Flevopolder´, zegt Jongerius – die al jaren strijdt voor gelijk loon voor gelijk werk in Europa – geschrokken.

Deuren van slaapkamers kunnen in de arbeidsmigrantenlocatie in Dronten niet dicht omdat er een bed staat. De badkamer die door heel veel mensen gebruikt wordt, kent een boiler. Dus de vierde die wil douchen, heeft koud water. De gedeelde woonkamer staat vol koelkasten. ´We hebben matrassen gezien die je nog niet in een derdehandswinkel wilt kopen. Te veel mensen dicht op elkaar, te weinig ruimte, afgetrapt. Sommigen betalen daar 400 euro per maand voor. We weten ook dat er mensen zijn die meer betalen, 120 tot 130 euro per week.´

Drontens PvdA-raadslid Suzanne Stoop, zegt dat sommigen al jaren, vijf, zes jaar in de migrantenhuisvesting wonen. ´Anderen worden iedere dag vanuit de provincie Groningen naar Flevoland gebracht voor werk in de landbouw. De inleners zouden dit zich ook moeten aantrekken. Iedereen verschuilt zich achter iedereen en daarom gebeurt er niets aan dit probleem.´ Goede huisvesting voor arbeidsmigranten is al jaren een probleem. In 2012 was er een nationaal akkoord: regio´s en steden  zouden voor huisvesting zorgen. Dat akkoord heeft 30.000 bedden opgeleverd, zei minister Wouter Koolmees (D66, Sociale Zaken en Werkgelegenheid) in juni in de Tweede Kamer. In hetzelfde overleg werd gezegd dat er 800.000 hier zijn, waarvan 400.000 uit Oost-Europa en die werken bij slachterijen, bij Albert Heijn, Jumbo, in de landbouw en de hotelschoonmaak.

Aanjaagteam
Het aanjaagteam van Roemer moet verandering brengen. Allereerst moet bekend zijn bij gemeenten wie er wonen als arbeidsmigrant: ze moeten worden opgenomen in de gemeentelijke basisregistratie (BRP), vindt Roemer. ´Dat kunnen gemeenten nu al doen’, zegt Stoop, ‘maar dat doen ze vaak niet.’ Dronten doet dat via de uitzendbureaus. Het aangrenzende Zeewolde zegt dat wekelijks contact wordt gezocht met de arbeidsmigranten zelf. Het gaat om verantwoordelijkheid als het over huisvesting voor arbeidsmigran- ‘Te veel mensen dicht op elkaar, te weinig ruimte, afgetrapt’ ten gaat, zeggen de voorvechters van betere huisvesting. Burgemeester Jean Paul Gebben (VVD) van Dronten ziet dat ook en vindt dat Emile Roemer de verantwoordelijkheden belegt bij werkgevers en overheden. Ook bij de eerste overheid, de gemeente. Maar op de kritiek van de PvdA heeft Gebben wel wat te zeggen.

Dat er veertig doucheflesjes in een badkamer staan, is niet zo’n groot probleem, zegt hij. De gemeente heeft onderzoek gedaan naar de misstanden en concludeert dat er niets mis is met de arbeidsmigrantenhuisvesting. ‘Het gebouw is oud, ja. Maar bijvoorbeeld deuren van slaapkamers die niet dicht kunnen, hebben wij niet geconstateerd. ´ Als het goed is, is de gemeenteraad net voor het verschijnen van deze uitgave over het onderzoek geïnformeerd.

Wat betreft de adviezen van Roemer staat Dronten ´in de startblokken´, meldt hij. Het pand waar Jongerius over spreekt, doet nog dienst tot 2023. Dan moet er een nieuw gebouw komen. Maar ook andere actoren hebben verantwoordelijkheden, meent Gebben. Zo is de huisvesting een verantwoordelijkheid van de werkgevers. Als die initiatief nemen, dan wil Dronten wel meebewegen. En ook de arbeidsmigranten hebben verantwoordelijkheid: ´Willen ze integreren door bijvoorbeeld lid te worden van een sportvereniging? ´ Gebben stelt verder dat de arbeidsmigranten voor nul overlast zorgen.

Minder weerstand
Ook op andere plekken in het land worstelen gemeenten met de opgave van Roemer. Tiel juicht de aanbevelingen toe en probeert voorloper te zijn. Venray zegt dat locaties vinden voor arbeidsmigranten een probleem is vanwege de regels waarmee de gemeente rekening moet houden. De weerstand van bewoners neemt wel af, meldt Venray. De registratie in de BRP is ook een aandachtspunt, zegt Venray, ´maar voor ons geen doel op zich.´ Over de aanbevelingen die voor gemeen ten gelden, laat Venray weten: ´Het zijn nog aanbevelingen en ze hebben de aandacht.´

Joep Thönissen van de Vereniging Huisvesting Arbeidsmigranten, een vereniging van arbeidsmigrantenhuisvesters, hoopt dat in de tweede serie aanbevelingen wat meer verplichtingen komen, zodat het ook taakstellend wordt. Bij de gemeente Amsterdam bleek dat een rondgang langs meerdere collegewoordvoerders nodig was om uit te zoeken wie nou verantwoordelijk is. Dat blijkt niet wethouder Ivens van Wonen te zijn, of Groot Wassink van Sociale Zaken, of Everhardt van Economische Zaken, maar burgemeester Halsema. Amsterdam kon niet reageren op vragen over arbeidsmigranten. Thönissen noemt die onduidelijkheid struisvogelpolitiek. ´We zien gelukkig wel steeds meer beweging bij gemeenten en provincies, maar genoeg is het nog niet.’

Amsterdam zei: ‘Zet ze in een vakantiepark´
‘Dat Agnes Jongerius betere controle en meer actie wil van de autoriteiten, zoals gemeenten en de Inspectie SZW, juichen wij alleen maar toe, wij zien misstanden zat om ons heen’, zegt Gerrit van der Linden namens Arbex Services, een uitzender in de hotelschoonmaak in Amsterdam dat al jaren met Amsterdam in de clinch ligt vanwege huisvesting. ´Wij huisvesten onze mensen in Amsterdam waar ze werken. We willen niet dat ze na een dag fysiek werk nog anderhalf uur in een busje zitten naar een ´vakantiepark ´ waar ze dicht op elkaar wonen. Zeker in deze coronatijd niet. Dat ging om vrije sectorwoningen die het SNF-keurmerk hebben met vier of vijf mensen per huis. Omdat we dat zonder vergunning deden – want die krijgen we toch niet – liepen we tegen boetes op van 10.000 euro.

Het interesseert Amsterdam niets: kunnen ze niet in een vakantiepark wonen, werd er gezegd bij een hoorzitting. Een gesprek is onmogelijk. Wij willen niet dat onze medewerkers in Drontense toestanden verzeilen. We werden uitgemaakt voor huisjesmelker terwijl we een ton per jaar bijdragen aan de huisvestingskosten. De arbeidsmigranten dragen zelf ook bij, maar minder dan het maximale bedrag dat volgens afspraken met de vakbonden zou mogen. Bij de rechter kwam Amsterdam er juridisch mee weg, maar moreel klopt er niets van. Amsterdam kent geen beleid. Iedereen verschuilt zich achter iedereen. Dat merken wij ook.´ De gemeente Amsterdam kon niet reageren op de kritiek.

Aanbevelingen aanjaagteam Roemer
Het Aanjaagteam Arbeidsmigranten onder leiding van oud-SP-leider Emile Roemer heeft voor de zomer de eerste aanbevelingen gedaan, medio oktober wordt er een tweede serie verwacht. De belangrijkste aanbevelingen voor gemeenten zijn:
• Maak complete registratie arbeidsmigranten in de basisregistratie personen
• Regel in het geval van bijv. COVID19 een gelijkwaardig alternatief als woonruimte
• Maak een quickscan van de behoefte aan woonruimte wanneer per migrant 1 slaapkamer nodig is
• Creëer op regionaal niveau woonruimte
• Inventariseer het aantal arbeidsmigranten voor bedrijven en breng in kaart wat dat betekent voor vervoer, zorg, leefomgeving
• Ontwikkel de keurmerken SNF en AKF door tot één keurmerk
• Vervoer arbeidsmigranten die in een woning wonen, samen. Dat moet dan blijken uit de BRP en door de politie kunnen worden vastgesteld
• Zorg voor grensoverschrijdende signalen en samenwerking

Arbeidsmigranten zijn probleem in hele EU
Het probleem van arbeidsmigrantenhuisvesting speelt in heel Europa, zei de burgemeester (en oud-premier) Emil Boc van de Roemeense stad Cluj-Napoca deze zomer in het Comité van de Regio´s, het EU-adviesorgaan van lokale en regionale bestuurders. ´Ik krijg er veel klachten van Roemenen die elders in de EU werken.´ Niet voor niets heeft de Europese Commissie onlangs een bericht doen uitgaan naar de lidstaten met de mededeling over de regels die gelden.

De Europese Commissie wijst er op dat arbeidsmigranten, ook seizoenswerkers, dezelfde bescherming verdienen als andere werknemers. (Seizoens)medewerkers hebben recht op huisvesting volgens de standaarden van de lidstaten. De prijs daarvan moet rekening houden met het comfort en het netto salaris. Lidstaten moeten zorgen dat social distancingregels kunnen worden nageleefd. De Europese Commissie gaat data verzamelen over het seizoenswerk en de belangrijkste uitdagingen in kaart brengen. Ook wordt de Europese Arbeidsinspectie uitgenodigd om een bewustwordingscampagne te starten en die nauwer samen te laten werken met nationale arbeidsinspecties. Ook lidstaten moeten meer investeren in extra arbeidsinspectie.