Ambtswoning als alternatief achter de hand

Voor de Tweede Kamer is er geen reden om wettelijke of rechtspositieregelingen aan te passen als gevolg van de kwestie rond de dubbele woonlasten van de Helderse burgemeester en oud-wethouder van Rotterdam, Stefan Hulman (VVD). Een burgemeester moet binnen twaalf maanden na benoeming verhuizen naar zijn gemeente. Hij krijgt maximaal vier maanden van 227 euro per keer vergoeding voor dubbele woonlasten. Op een hogere bezoldiging hoeft een burgemeester evenmin te rekenen.

Hét probleem is de verhuizingsplicht in combinatie met een meestal verplichte verkoop van de eigen woning en de aankoop van een nieuwe woning. Wie solliciteert naar de onlangs geopende vacature van burgemeester in Bloemendaal weet dat hij een maximumsalaris van 6594 euro bruto per maand ontvangt.

PvdA-Kamerlid Pierre Heijnen: ‘In Bloemendaal, Wassenaar of een iets minder duur dorp kun je als burgemeester met het huidige salaris niet wonen zonder bijdrage van de partner. Ik kan mij voorstellen dat een ambtswoning dit probleem kan oplossen. In grotere gemeenten is het salaris van de burgemeester geen probleem om een bijpassende woning te vinden.’

CDA-Kamerlid Jan Schinkelshoek: ‘Ik wil van de minister weten of toch niet weer de ambtswoning als alternatief beschikbaar moet zijn. Er moet namelijk een passende oplossing komen, zowel voor het kunnen kopen van een woning als het redelijk kunnen verkopen van de woning die verlaten wordt.’ VVD-Kamerlid Willibrord van Beek: ‘Ik vind niet dat iedereen een eigen oplossing moet bedenken. Ik wil graag weten hoe het zit met de ambtswoning, want je vraagt nogal wat van een burgemeester met een jong gezin als ze een woning van een miljoen euro moeten betrekken.’

Appartement

Een oud-collega van Hulman als wethouder van Rotterdam is Sjaak van der Tak, burgemeester in Westland. Van der Tak (CDA) heeft zijn pastoriewoning in Pernis aangehouden voor zijn gezin met zes kinderen. Om te voldoen aan het woonplaatsvereiste huurt Van der Tak op eigen kosten een appartement in Naaldwijk, op 28 kilometer van Pernis. ‘Hij krijgt daarvoor geen financiële vergoeding’, zegt gemeentesecretaris Maarten van Beek. ‘We controleren het niet, maar we weten zeker dat hij daar regelmatig slaapt. Mensen in het Westland voelen ook niet de behoefte om dat na te gaan want de burgemeester wordt dag en nacht overal gesignaleerd.’

De gemeente Heemskerk in Noord-Holland maakte, anders dan Westland, wel een afspraak om een bijdrage in de huurkosten te betalen om zo de nieuwe burgemeester Jaap Nawijn binnen zijn grenzen te krijgen. Afgelopen herfst kon Nawijn zijn intrek nemen in appartementencomplex Buitenhof in de Jan Ligthartstraat. Heemskerk betaalt negentig procent van de huur. Nawijn kon dat zelf niet betalen omdat hij zijn oude woning niet kwijtraakte, die vanaf zijn benoeming anderhalf jaar daarvoor te koop staat. De tegemoetkoming werd afgesproken voor maximaal een jaar.

Niet helder is of deze regeling past binnen de wettelijke kaders. Gemeenten moeten zich dan wel aan de wet houden, maar soms wordt er toch ‘een creatieve oplossing’ gevonden om een burgemeester binnen te halen of te voldoen aan de verhuisplicht. Zo besloot Bussum in 2003 voor de start van de zoektocht naar een nieuwe burgemeester een vergoeding toe te kennen ter compensatie van de hogere woonlasten in die gemeenten. Er is geen plicht om dat soort afwijkingen te melden bij de provincie omdat er geen controle- of informatieplicht is. Limburg, Flevoland, Utrecht en Zuid-Holland zeggen geen voorbeelden te kennen waar burgemeesters een vergoeding krijgen om verhuisproblemen financieel te ondervangen.

Woonfonds

Noord-Holland kent rondom Haarlem en in het Gooi enkele kleine gemeenten die landelijk bekend staan om hun hoge huizenprijzen. Commissaris van de koningin Borghouts pleitte in het verleden al voor het behoud van de ambtswoning en kwam door de Helderse affaire met het voorstel voor een woonfonds. Daarmee kan een gemeente een huis aanschaffen voor een nieuwe burgemeester om te voorkomen dat die door dubbele woonlasten in de financiële problemen komt.

Heemstede is een van de Noord-Hollandse gemeenten die een ambtswoning heeft, maar die heeft tijdelijk een andere bestemming. De nieuwe burgemeester Marianne Heeremans woonde bij haar benoeming al in Heemstede. De ambtswoning wordt aangehouden voor als er in de toekomst weer een burgemeester van buiten komt. De verhuisproblematiek van burgemeesters heeft volgens Schinkelshoek nog niet tot een afname van burgemeesterssollicitanten geleid. ‘Zo ver is het niet, maar het is wel een uitdrukkelijk aandachtspunt, want als het tot stagnatie van het aantal kandidaten leidt, krijg je minder vers bloed in het burgemeesterscorps. Dat zou spijtig zijn.’ (Henk Bouwmans) Voor het laatste nieuws over de Helderse bestuurscrisis zie: www.binnenlandsbestuur.nl

Helderse burgemeesters altijd onder vuur

Of burgemeester Stefan Hulman (VVD) kan aanblijven in Den Helder, is een kwestie waar de Haagse politieke partijen de vingers niet aan willen branden. CDA, PvdA en VVD vinden het de verantwoordelijkheid van de gemeenteraad om te beslissen over de toekomst van Hulman. ‘De Tweede Kamer is geen scherprechter’, aldus CDA-Kamerlid Jan Schinkelshoek.

De voormalige Rotterdamse wethouder werd in de zomer van 2007 burgemeester van de Noord-Hollandse marinestad. Hij is verhuisd naar Den Helder, een woning van zes ton, maar heeft zijn woning (waarde zeven ton) in Rotterdam nog niet kunnen verkopen. Daardoor kwam hij in de financiële problemen. Vorige maand vroeg en kreeg hij van het college een vergoeding voor dubbele woonlasten toegekend van 3200 euro. Minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst heeft dit besluit van de wethouders (burgemeester Hulman had zich buiten de besluitvorming gehouden) als strijdig met de wet gekwalificeerd en krijgt daarvoor instemming van de Kamerfracties CDA, PvdA en VVD.

De Helderse wethouders vonden dat zij door hun burgemeester verkeerd zijn geïnformeerd en eisten daarop zijn vertrek. De raad volgde afgelopen maandag het verzoek van commissaris van de koningin Harry Borghouts (GroenLinks) om een afkoelingsperiode in te lassen. Den Helder vestigt met deze kwestie opnieuw de aandacht op zijn roerige bestuurlijke geschiedenis die in de laatste twintig jaren tot meerdere bestuurscrises heeft geleid.

De voormalige burgemeester Jeroen Staatsen, tegenwoordig burgemeester in Voorschoten, zei in het artikel ‘Stuurloos Den Helder’ drie jaar geleden in Binnenlands Bestuur terugblikkend op zijn roerige periode: ‘Ik heb altijd geleerd dat je eerst onderzoekt en dan oordeelt. In Den Helder werkt het andersom.’ Een andere oud-burgemeester, Jan Gmelich Meijling: ‘Het zijn niet de meest briljante mensen die daar in de gemeenteraad zitten. Het zijn een beetje ruziemakertjes.’