Patiënten afwentelen op langdurige zorg werkt niet

Toegang tot de Wet langdurige zorg (Wlz) is niet afhankelijk van de gemeente waar aanvrager woont, blijkt uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer. Het beeld bestaat dat sommige gemeenten verantwoordelijkheden afwentelen, maar als die intentie er is dan heeft het volgens de analyse van de Rekenkamer geen effect. Andere factoren hebben wel invloed, zoals leeftijd en de aard van de aanmelding.

Afwentelgedrag

Onlangs schreef de Nationale ombudsman een kritisch rapport dat onder meer het ‘afwentelgedrag’ aan de kaak stelt. De Wlz is een nationale aangelegenheid en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) een gemeentelijke, dus als een patiënt van de Wmo naar de Wlz gaat, hoeft de gemeente niet meer voor die patiënt te betalen. De Rekenkamer onderzocht niet of dit gedrag voorkomt, maar of het effect heeft. ‘Als gemeenten al het beleid hebben om mensen te snel naar de Wlz te verwijzen, dan werkt dat niet’, is de conclusie.

Poortwachter

De gelijkheid wat betreft gemeenten is te danken aan het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ), dat zijn rol als ‘poortwachter van de Wlz’ goed vervult. Het CIZ beoordeelt de aanvragen en uit het onderzoek blijkt dat dit consistent gebeurt. ‘Twee aanvragers met dezelfde kenmerken worden ongeacht uit welke gemeente zij komen op dezelfde manier beoordeeld.’

Jong of oud

Er zijn wel verschillen tussen gemeenten, maar dat komt niet door de manier waarop het CIZ de aanvragen beoordeelt. Jongeren worden bijvoorbeeld vaker afgewezen dan ouderen. Dit kan zorgen voor een perceptieverschil tussen gemeenten: als er veel jonge aanvragers wonen, zullen er veel afwijzingen zijn.

Type aandoening

De aard van de aandoening kan van grote invloed zijn op de beoordeling. Bij psychogeriatrische aandoeningen, waarbij het denkvermogen vermindert als gevolg van ouderdom, wordt 99 procent goedgekeurd. Bij een lichamelijke handicap is dat 76 procent. Mensen met een psychiatrische aandoening maken bijzonder weinig kans op toegang tot langdurige zorg: slechts 12 procent van aanvragers wordt toegelaten. De Rekenkamer merkt hierbij op dat er slechts 1300 aanvragen met deze grondslag zijn.

Wetgeving

Dat de beoordeling vaker negatief uitpakt voor jonge mensen en psychiatrische patiënten, komt volgens de Rekenkamer door de wetgeving. Door de voorwaarden van wélke beperkingen, aandoeningen of ziekten in aanmerking komen voor de Wlz, vallen veel van de aanvragen van psychiatrische patiënten al af. Daarnaast moet duidelijk zijn dat de patiënt de rest van zijn leven permanent toezicht nodig heeft, waardoor veel aanvragen afvallen van jongere patiënten wier situatie nog kan verbeteren.