Alle 8 goed

Officieel duurt zijn traineeship tot 1 februari 2010, maar Pieter de Boer heeft nu al de zekerheid dat hij drie jaar langer aan Gemert-Bakel verbonden blijft. Hij wordt projectleider ‘grote wegen’, onder andere om visie en beleid te ontwikkelen ten aanzien van de bereikbaarheid van de plattelandsgemeente.

De nuchtere Fries (28) heeft zijn draai gevonden in het ‘losse’ Brabant. ‘Het anarchistische hier – welke kleine gemeente neemt nou acht trainees tegelijk aan? – sprak me direct aan: veel ambities, maar de ruimte nemend om dat op een eigen manier in te vullen. Zo werd het althans verteld bij de eerste rondleiding door het centrum. Die verwachting is volledig uitgekomen’, zegt hij. ‘Binnen de kaders heb je enorm veel vrijheid om te doen zoals jij denkt dat het beste is.’

Ook trainee Nouchka Kamp (26) zet haar nog prille ambtelijke loopbaan in Gemert-Bakel voort. Zij rolde door de sollicitatieprocedure voor een toekomstig leidinggevende functie bij het project omgevingsvergunning: het ineenschuiven van de huidige 25 vergunningen naar één vergunning.

‘Ik heb geen moment getwijfeld om langer te blijven, omdat ik hier nog veel kan leren en die mogelijkheden ook krijg. Dat is het voordeel van een kleine gemeente. Je zit niet, zoals in Den Haag waar ik hiervoor een paar maanden werkte, met 35 mensen op één afdeling hetzelfde werk te doen. Hier kom je in aanraking met andere beleidsvelden. En je komt buiten.’

Toppers

Initiator van het traineeproject, gemeentesecretaris Bert Jansen, is ‘meer dan tevreden’ over de oogst die het experiment oplevert. ‘Er zit een aantal echte toppers tussen en de rest is gewoon goed’, zegt hij. Vijf trainees hebben inmiddels een reguliere aanstelling op zak als vaste medewerker of projectleider voor een bepaalde tijd; drie anderen zagen nog geen post voorbijkomen die interessant genoeg leek om op te solliciteren. Jansen: ‘Zij draaien tot 1 februari gewoon een nieuw project in de organisatie, met de mogelijkheid dat zich in de tussentijd wel een geschikte functie aandient. Zo niet, dan is het hier over voor ze.’

Gemert-Bakel startte het experiment om een dreigend personeelstekort af te wenden voor met name de hogere functies. Tien jaar geleden kostte het nauwelijks moeite ervaren mensen aan te trekken. Door de toenemende krapte op de arbeidsmarkt en de concurrentie met de private sector lukte dat echter niet meer op de traditionele manier. Een probleem voor de middellange termijn, want de komende jaren gaat bijna 20 procent van het zittend personeel met pensioen. Ook voor de korte termijn is de inzet van trainees een uitkomst, want de gemeente hoeft minder een beroep te doen op duurbetaalde externen.

Dat Gemert-Bakel de toppers in de dop waarschijnlijk niet langer dan een paar jaar kan houden, ziet de gemeente niet als een desinvestering. Als ze hier vier of vijf jaar zitten en ze gaan weg, dan hebben ze er dus wel drie jaar veel plezier van gehad, zo is de redenering. Door de trainees verjongt de organisatie ook aanzienlijk – de gemiddelde leeftijd ligt opeens onder de veertig jaar. Bovendien loopt de werving van andere jonge medewerkers merkbaar gemakkelijker.

Jansen: ‘De crisis speelt de publieke sector ongetwijfeld in de kaart. Maar dat is niet het enige. De trainees brengen niet alleen zelf jonge mensen aan, hun aanwezigheid heeft ook aantrekkingskracht op andere leeftijdgenoten. Die zien dat we jong belangrijk vinden, er zwaar in investeren. In zo’n organisatie willen ze graag werken. Op de gereorganiseerde afdeling sociale zaken hebben we mede daardoor allemaal jonge gasten kunnen aannemen.’

Nieuwe lichting

Intussen is met ingang van 1 september de volgende lichting trainees aan de slag gegaan. Dit keer bestaat de groep uit vier jonge academici. ‘We konden kiezen uit twaalf goeie mensen. Degenen die we niet hebben kunnen aannemen, heb ik doorgespeeld naar Geldrop-Mierlo die onze opzet van het traineeproject hebben overgenomen’, zegt Jansen.

De noorderling Pieter de Boer blijft voorlopig werken in het Brabantse. Hij is gevallen voor het werken in de publieke sector, met name voor het als ambtenaar tegelijkertijd van doen hebben met meerdere actoren: burger, bestuur, management en andere interne afdelingen. ‘Het complexe van dat alles maakt het voor mij extra uitdagend’, zegt hij. ‘Voor ik als ambtenaar begon, lag mijn focus vooral op de inhoud. Het belangrijkste dat ik heb geleerd, is dat het er nog meer om gaat dat je mensen betrekt bij wat je van plan bent, naar ze luistert en ze “meeneemt”.’

Hoe lang Gemert-Bakel zijn werkgever blijft, weet hij niet. ‘Maar zeker geen tien jaar. Zolang op dezelfde plek zitten, dat moet je niet willen’, zegt hij. Nouchka Kamp denkt nog zeker een paar jaar aan in het knusse gemeentehuis aan het Gemertse Ridderplein te zullen vertoeven. Ook haar spreken de spreekwoordelijk korte lijnen met burger en bestuur zeer aan, plus het gegeven de organisatie goed te kennen. Zoals elke trainee heeft ze op minimaal drie afdelingen gezeten. ‘En doordat we projecten draaien, komen we overal in de organisatie omdat ze afdelingoverstijgend zijn’, zegt Kamp.

Over de schutting

Dat projectmatig werken is volgens gemeentesecretaris Bert Jansen goed voor henzelf, maar zeker ook voor zijn organisatie. ‘Ze kennen overal mensen, misschien wel meer dan menigeen die hier al langer werkt’, zegt hij. Zo’n netwerk betaalt zich uit, het maakt integraal werken in elk geval stukken gemakkelijker. En dat is de manier van werken waar ze in Gemert- Bakel met z’n allen naar toe willen.

‘Het voordeel is dat je niet denkt vanuit een bepaalde afdeling, maar bij alles gemeentebreed kijkt. Ik weet waar mensen met de specifieke expertise te vinden zijn die van nut kan zijn voor mijn project’, vult Pieter de Boer aan.

Jansen overweegt nu zelfs ouder, regulier personeel de mogelijkheid te bieden over de schutting heen te kijken door ze tijdelijk functies elders in het gemeentehuis aan te bieden. ‘Van het traineeproject hebben we geleerd, hoe verfrissend dat kan zijn. En ik vind dat we het hier ook voor de middengroep 35-50 en de 50-plussers boeiend moeten houden. Zeker als we straks met z’n allen langer gaan doorwerken.’

Samen één ton besparen

De acht trainees van Gemert-Bakel kregen begin dit jaar de opdracht samen een ton aan bezuinigingen te realiseren. Op deze manier, zo was althans de bedoeling, moesten de trainees een deel van hun salariskosten – 360.000 euro per jaar – voor de gemeente terugverdienen.

Tim van den Nieuwelaar heeft in zijn eentje naar eigen berekening 18.000 euro bespaard, omdat hij als trainee van meet af aan werd ingezet op een reguliere functie. Daarnaast wist hij door inzet van vrijwilligers het gemeentelijke jeugdbeleid vorm te geven. Dit kostte de gemeente daarom niet de begrote vijfduizend euro, maar slechts vijfhonderd euro. Collega Hanne de Glas bespaarde tienduizend euro, omdat zij een project runde waarvoor in eerste instantie een extern bureau zou worden ingehuurd.

Peter Biekens vervulde een half jaar lang een vacature en bespaarde de gemeente op die manier 27.000 euro. Nouchka Kamp vervult als trainee eveneens een vacature van een (externe) projectleider en bespaart dus eenzelfde bedrag. Trainee Rick van der Geugten bracht de risico’s van de gemeente in beeld, die niet direct, maar wel op de langere termijn kunnen leiden tot besparingen. Pieter de Boer, Vera van Vugt en Marcel van der Steen zeggen moeite te hebben de besparingen en inverdieneffecten uit hun projecten nu al in harde cijfers te gieten. Hard is tot dusver 86.000 euro.