Adviesraad Migratie: ‘Verplicht gemeenten asielzoekers op te vangen’

Om de achterstanden wat betreft de huisvesting van statushouders in te lopen, zouden overheden meer moeten investeren in flexwoningen, vindt de Adviesraad Migratie. Ook zouden gemeenten statushouders moeten aanmerken als urgentiecategorie in de huisvestingsverordening. Bovendien moeten gemeenten verplicht worden om mee te werken aan de opvang van asielzoekers.

Drie oorzaken

Dat stelt de Adviesraad Migratie (ACVZ, voorheen de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken) in een vandaag verschenen rapport over knelpunten bij het huisvesten van statushouders. Gemeenten lopen al jaren achter op hun taakstelling op dat gebied. De raad ziet drie oorzaken voor die achterstand: de wooncrisis, de crisis in het asielstelsel en een aantal knelpunten in de uitvoering van het migratiebeleid op lokaal niveau.

Rijksbeleid

De wooncrisis wordt niet veroorzaakt door statushouders, benadrukt de adviesraad. Minder dan 10 procent van de sociale huurwoningen wordt immers toegewezen aan statushouders. Wel heeft het rijksbeleid bijgedragen aan een afname van het aandeel sociale huurwoningen in de totale woningvoorraad, wat het voor gemeenten moeilijk maakt om passende en betaalbare woningen voor statushouders te vinden.

Urgentiecategorie

De adviesraad doet een aantal voorstellen om de wooncrisis te lijf te gaan. Zo moet de wettelijke verplichting voor gemeenten om statushouders als urgentiecategorie aan te merken – in het geval dat gemeenten een huisvestingsverordening met een urgentieregeling hebben – opnieuw worden ingevoerd. Ook moeten er meer flexwoningen komen. Verder zou het rijk generieke en meerjarige regelingen aan gemeenten moeten aanbieden om lokale initiatieven op het gebied van volkshuisvesting voor aandachtsgroepen te ondersteunen. Tot slot moeten de provincies hun taak als toezichthouder op de gemeentelijke taakstelling pro-actiever invullen.

Verplichten

De raad adviseert ook om gemeenten te verplichten om, naar rato van het inwoneraantal, opvangplekken voor asielzoekers beschikbaar te stellen. Daarbij moeten gemeenten wel voldoende ruimte en middelen krijgen om de opvang regionaal te organiseren en lokaal in te bedden. Een soortgelijke aanbeveling deed de raad in juni van dit jaar ook al.

Spreidingswet

Staatssecretaris Eric van der Burg (asiel, VVD) werkt aan een zogenaamde 'spreidingswet' die gemeenten inderdaad moet verplichten om een bepaald aantal asielzoekers op te vangen. De wet zou op 1 januari 2023 in moeten gaan, maar het voorstel is nog niet af. De Tweede Kamer eist dat de wet uiterlijk vrijdag klaar moet zijn. Ook burgemeesters van het Veiligheidsberaad vinden dat de staatssecretaris haast moet maken.

Knelpunten

De Adviesraad Migratie ziet verder een aantal knelpunten in de lokale uitvoering van de huisvesting van statushouders. Zo gaat de koppeling van statushouders aan gemeenten door het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) niet altijd goed. Het COA zou gemeenten actiever en vaker moeten informeren over de gezinssamenstelling van te huisvesten statushouders, zodat gemeenten daar een reëel beeld van hebben. Ook zou het rijk de taakstelling voor het huisvesten van statushouders tussentijds naar beneden bij moeten stellen als het werkelijke aantal lager blijkt dan verwacht. Zo wordt voorkomen dat gemeenten hun taakstelling niet halen omdat er simpelweg te weinig statushouders aan de gemeente worden gekoppeld.