Gemeente als sociaal regisseur

Tilburg pioniert met haar schuldhulp. Het credo is niet af te wachten tot schuldenaars zich melden, maar ze in een eerder stadium zelf op te zoeken. Het aantal aanvragen voor beschermingsbewind is in de eerste maand meteen gehalveerd, vertelt schuldhulpmanager Joke de Kock.

Tissues

Het eerste dat opvalt in het kantoor van Joke de Kock is een doos tissues die prominent op tafel staat. ‘Nee, ik ontvang hier doorgaans geen Tilburgers met schulden, behalve als ze bij mij komen met een klacht’, verklaart de manager schuldhulpverlening. De tissues zijn bedoeld voor de tranen van medewerkers die af en toe hun hart moeten luchten. ‘Ik geloof dat mijn manier van leiding geven ook afstraalt op de manier waarop mijn team met de klanten omgaat.’

Alle hulp bemoeilijkt door schulden

In het Tilburgse stadskantoor zes, schuin tegenover het station, zetelt de afdeling schuldhulp van de gemeente. ‘Het is heel prettig dat we hier alles onder één dak hebben’, aldus De Kock. ‘Fiscaal, juridisch en budgettair. Traject- en budgetbegeleiding. Minnelijke en wettelijke sanering. Inwoners komen hier met kleine vragen tot, zoals zonet, een schuld van 6 miljoen euro.’ Vanuit dit kantoor geeft De Kock dagelijks leiding aan het schuldenoffensief waarvoor het gemeentebestuur 4,5 miljoen euro heeft uitgetrokken. ‘Bij een terugblik op de decentralisaties in het sociaal domein concludeerden de drie betrokken wethouders Hans Kokke (armoedebestrijding, SP), Erik de Ridder (werk en inkomen, CDA) en Marcelle Hendrickx (jeugd, D66) dat alle hulpverlening werd bemoeilijkt door de schuldenproblematiek. Daarop hebben zij besloten dat het geld dat over was, moet worden uitgegeven aan een stevige impuls voor de schuldhulp.’

Flauwekul

Met gepaste trots zet De Kock alvast een paar van de eerste resultaten uiteen. ‘Een groot probleem is dat de kosten voor beschermingsbewind afgelopen jaren enorm zijn gestegen. Daar waren we als gemeente in 2010 nog acht ton aan kwijt. Afgelopen jaar was dat 3,3 miljoen euro.’ Dat bij schulden altijd een bewindvoerder nodig is, noemt De Kock ‘flauwekul’. Het is volgens haar alleen nodig als iemand structureel niet in staat is om de financiën te controleren of een zekere discipline op te brengen om geen onverantwoorde uitgaven te doen. ‘Dat iemand financiële problemen heeft, betekent ook niet dat die persoon daarom maar zijn of haar autonomie kwijt zou moeten raken.’

Extra handen en expertise

In september 2017 begon de gemeente gesprekken over een pilot met de rechtbank. ‘Vóór een aanvraag van beschermingsbewind bij de rechter, wordt de cliënt eerst langs de gemeentelijke schuldhulpverlening gestuurd. Wij schrijven dan een adviesbrief aan de rechtbank.’ Het voorlopige resultaat is veelbelovend; in september 2017 was er sprake van maar liefst zevenhonderd aanvragen voor beschermingsbewind. Sinds de start van de pilot in maart zijn  er slechts dertig aanvragen ingediend, terwijl er op basis van de cijfers van 2017 tachtig werden verwacht. Een ander probleem met het beschermingsbewind is dat veel bewindvoerders één- of tweepitters zijn met een aanzienlijke caseload. ‘Per jaar kregen wij tot voor kort tussen de honderd en honderdvijftig dossiers van bewindvoerders die saneringsrijp waren. Momenteel zijn we bewindvoerders aan het benaderen met de vraag of ze extra handen of expertise nodig hebben, en hebben we in de afgelopen vier maanden van zes kantoren zo’n 120 dossiers opgehaald.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 9 van afgelopen week (inlog)