Landelijke interesse voor Friese aanpak jeugdbendes

Vanuit een gedeeld verantwoordelijkheidsbesef samen optrekken bij de aanpak van zowel hinderlijke, overlastgevende als criminele jeugdgroepen door gemeente, politie en Openbaar Ministerie (OM), is de sleutel tot een succesvolle aanpak van jeugdbendes.

Geen jeugdbendes meer

Dat stelt jeugdofficier Petra Hoekstra van het parket Noord-Nederland op basis van de ervaringen die de afgelopen 1,5 jaar zijn opgedaan in Friesland en nu ook in Groningen en Drenthe. Het resultaat van deze aanpak is dat er in de drie noordelijke provinciesgeen jeugdbendes meer zijn. Weliswaar dreigt er weer eentje te ontstaan in Stadskanaal, maar die zal via de beproefde werkwijze worden aangepakt, aldus Hoekstra.

Afschuiven verantwoordelijkheid

Jeugdgroepen worden in drie − landelijke gehanteerde en als zodanig geregistreerde − categorieën ingedeeld, volgens de zogeheten Beke-methode: hinderlijke, overlastgevende en criminele jeugdgroepen. ‘Hinderlijke en overlastgevende jeugdgroepen vallen in principe onder verantwoordelijkheid van gemeenten en criminele jeugdgroepen onder die van het OM’, aldus Hoekstra. ‘In het verleden was het min of meer de praktijk dat we gemeenten op zijn hoogst succes wensten met de aanpak van hun jeugdgroepen en dat wij pas in actie kwamen als ze waren doorgegroeid naar criminele jeugdbendes.’ Gemeenten op hun beurt zeiden volgens Hoekstra dat de aanpak van criminele jeugdbendes niet (meer) hun pakkie-an was.

Taskforce Jeugd Overlast

Die tijd is in ieder geval in het noorden voorbij. Een scala aan partijen werkt in een zogeheten Taskforce Jeugd Overlast samen om de jongeren weer in het gareel te krijgen en te voorkomen dat ze echt ontsporen en het criminele pad opgaan. In die Taskforce zitten onder meer straatcoaches, verslavingszorg, reclassering, gemeenten, jongerenwerkers, politie en het openbaar ministerie. ‘Als in de driehoek (burgemeester, politiechef en Officier van Justitie, red) prioriteit wordt gegeven aan de aanpak van een jeugdgroep, wordt in de Taskforce bekeken wat de beste aanpak is.’

Op het matje bij burgemeester

In het ene geval valt er een brief van de driehoek op de deurmat van de ouders waarin ze worden ingelicht over het wangedrag van hun kind. ‘Dat slaat vaak in als een bom, ook bij ouders van een crimineel kind. Ook een gesprek met de burgemeester, gezamenlijk voorbereid, kan een jongere tot inkeer brengen’, aldus de jeugdofficier. Een rondleiding door de jeugdgevangenis kan eveneens wonderen doen.

Helpende hand

Er wordt niet alleen ingestoken op repressie; nadrukkelijk wordt de helpende hand uitgestoken. Met een kind worden concrete afspraken gemaakt, dat het bijvoorbeeld op tijd naar school gaat en niet meer gaat blowen. Als de jongeren zich aan hun afspraken houden, wordt er ook beloond. Hoekstra: ‘Als ze zich goed gedragen, beloven we ze volgend jaar een feest te organiseren bijvoorbeeld.’

Landelijke belangstelling

‘De aanpak bleek als een idioot te werken’, stelt een enthousiaste jeugdofficier. De werkwijze werd met hetzelfde succes in Drenthe en Groningen uitgerold en heeft tot landelijke belangstelling geleid. Minister Ivo Opstelten (justitie, VVD) heeft in het noorden zijn licht opgestoken en de samenwerking geprezen. Ook de tien landelijke coördinatoren die vanuit het ministerie zijn benoemd in het kader van het actieprogramma criminele jeugdgroepen zijn allemaal in Friesland op bezoek geweest.

Blauwdruk voor gemeenten

Volgens Hoekstra waren ze onder de indruk van de succesvolle aanpak. Gemeenten die met de handen in het haar zitten met jeugdbendes kunnen via deze coördinatoren gebruik maken van de ervaringen met de ‘Friese aanpak’. Er is onder meer een blauwdruk (stappenplan) beschikbaar en een handreiking met civiele mogelijkheden voor gemeenten om jeugdbendes aan te pakken, zoals de mogelijkheden om via het inhouden van de bijstands- of Wajong-uitkering jongeren tot de orde te roepen.

Leidraad en hulp

Een van de tien coördinatoren, Debbie Bruijn, benadrukt dat burgemeesters uit het hele land voor de leidraad en hulp bij een gerichte en gezamenlijke aanpak (à la het Friese model) bij de coördinatoren terecht kunnen. 'We helpen burgemeesters met het helder krijgen van het probleem. We kunnen samen in kaart brengen wie welk deel oppakt, zowel preventief als repressief. En als het nodig is, kunnen we partners aansporen actie te ondernemen.'