8300 huisbezoeken om eenzaamheid tegen te gaan

Rotterdam heeft de zorgelijke trend van een stijgend aantal eenzame 75+’ers doorbroken. En de ‘voorsprong’ die de stad had op het lijstje ‘meeste eenzame 75+’ers’ is teruggelopen. Een intensieve aanpak waarbij ruim 8300 huisbezoeken zijn afgelegd, heeft z’n vruchten afgeworpen.

Grootste sociale vraagstuk
In 2012 had Rotterdam de dubieuze eer om 13% boven het landelijk gemiddelde van ‘eenzame ouderen’ te zitten. Liefst 56% van de mensen boven de 75 was eenzaam. De cijfers werden in 2013 bekend. In de herfst van datzelfde jaar werd ‘Bep van de porcellisstraat’ gevonden. De vrouw had meer dan tien jaar dood in haar huis gelegen zonder dat iemand er iets van had gemerkt. ‘Het was voor ons aanleiding om eenzaamheid een prioriteit te maken’, vertelt wethouder Hugo de Jonge (CDA). ‘Eenzaamheid is misschien wel het grootste sociale vraagstuk van onze stad, daar moeten we iets aan doen.’

Opzoeken
Een eerste stap was de ‘rauwe duidelijke cijfers’ zoals De Jonge luid en duidelijk naar buiten brengen. Laten zien hoe groot het probleem is. Dat leverde al het één en ander op. Zo bedacht winkelketen De Bijenkort een dag ‘winkelen voor ouderen’, organiseerde het paarden concours CHIO een ouderensessie en hield een plaatselijke groenteboer een actie. Tegelijkertijd ging de gemeente aan de slag om de eenzamen op te zoeken. In totaal zijn er in Rotterdam zo’n 43.000 75+’ers waarvan er 9000 al bekend zijn, bijvoorbeeld omdat ze in een instelling wonen of een beroep doen op de Wmo. Alle 34.000 waarmee de gemeente geen contact heeft, werden aangeschreven met de vraag of ze behoefte hadden aan contact.

Tegenprestatie bijstand
Via een campagne waren mensen geworven om de ouderen te bezoeken. ‘Heel veel mensen bleken dat te willen’, vertelt De Jonge. ‘Sommigen melden zich spontaan aan, anderen hebben we via de Hogeschool Rotterdam geworven of deden het als tegenprestatie voor hun uitkering. Maar er meldden zich ook 75+’ers die zeiden “we zijn niet eenzaam maar willen wel andere ouderen bezoeken”. Daarbij weet je niet zeker of ze misschien zelf ook eenzaam zijn, maar dat maakt niet uit. Het mes snijdt dan aan twee kanten.’

Vervolg

Een kwart van de mensen die aangeschreven werd, bleek behoefte te hebben aan een bezoekje. En zo werden ruim 8300 huisbezoeken afgelegd. De bezoekjes werden gewaardeerd en in 20% van de gevallen werd er een vervolg aan gegeven in de vorm van contact met het welzijns- of wijkteam. ‘Mensen gaan nu weer naar de bingo of naar het wijkhuis’, weet De Jonge. ‘Bij anderen bleken er soms financiële problemen te zijn, en werd contact met het wijkteam opgezet.’

Waardevol
Met een enkel gesprek los je geen eenzaamheid op. Maar volgens De Jonge gaat het om kleine stapjes die soms heel waardevol zijn. ‘Mensen die voor het eerst sinds jaren weer eens de deur uitgaan, naar een bingo in het wijkhuis. Of een vrouw die verhuisde waardoor ze nu dichter bij haar kinderen woont. Dat zijn heel kleine stapjes, maar het helpt wel.’ En daarom zet Rotterdam de bezoekjes door. De huisbezoeken worden elk jaar herhaald. Daarbij wordt nu ook een gidsje achtergelaten met alle initiatieven van bijvoorbeeld de Bijenkorf en de groenteboer erin. Natuurlijk kost zo’n actie geld. Zo’n twee miljoen euro per jaar heeft Rotterdam eraan uitgegeven. Maar het behoort tot de taken, vindt De Jonge. ‘Bovendien zijn er 2700 ouderen die zich eerst wel eenzaam voelden en nu niet meer. Dat is onbetaalbaar.’

Hoort bij grote stad
De Jonge: ‘Een derde van de ouderen zegt niet te weten wie hij moet bellen als hij ziek is om bijvoorbeeld boodschappen te doen of de hond uit te laten. Dat is toch schrijnend? Dan ben je eigenlijk geen samenleving meer, maar dan is iedereen aan zichzelf overgeleverd. Ik wil me er niet bij neerleggen dat eenzaamheid bij de grote stad zou horen of dat het een probleem van deze tijd is.’ Daarom wordt een vervolg aan de huisbezoeken gegeven en worden ook andere maatregelen genomen. Zo is er het ‘Meldpunt isolement’ waar mensen aan de bel kunnen trekken als ergens de gordijnen verdacht lang dichtblijven. En worden met partijen als Eneco, de Rabobank afspraken gemaakt dat er contact is als er geen reacties op  brieven komen.