20 gemeenten blijven verplichte tegenprestatie weigeren

Twintig gemeenten houden zich doelbewust niet aan de wet als het gaat om de uitvoering van de tegenprestatie voor mensen met een uitkering. Dat staat in de verordening ‘Tegenprestatie’ van de Inspectie SZW waarin onderzocht is hoe gemeenten met de verplichte tegenprestatie omgaan.

Veel geld
In totaal hebben 29 gemeenten het beleid ‘niet in lijn met de Participatiewet vormgegeven’, aldus de Inspectie. In de wet staat dat een gemeente een verordening tegenprestatie moet hebben en dat deze tegenprestatie een verplichtend karakter heeft. Maar al lange tijd is bekend dat enkele gemeenten zoals Arnhem, Den Bosch, Dordrecht en Eindhoven, helemaal niets zien in het verplichte karakter ervan. Bijvoorbeeld omdat het handhaven van zo’n verplichting heel veel geld kost. ‘Als je tegenprestatie verplicht stelt, dan moet je daar de faciliteiten voor inrichten en het beleid handhaven. Dat kost geld. En dat geld geven we liever uit aan andere dingen’, zei de Arnhemse wethouder Ine van Burgsteden vorig jaar al in Binnenlands Bestuur.

Confrontatie
Negen van de 29 gemeenten die hun beleid niet op orde hebben, gaan na het onderzoek van de Inspectie hun verordening aanpassen. De overige 20 – die bewust de keuze hebben gemaakt de wet anders te interpreteren en niet overtuigd zijn van het nut en de noodzaak de verplichting op te nemen in hun verordening – doen dat zoals verwacht niet. Zij laten het waarschijnlijk aankomen op een confrontatie met staatssecretaris Jetta Klijnsma (SZW, PvdA).

Niet op het matje
Wanneer en hoe die confrontatie er komt, is nog even afwachten. Klijnsma vindt weliswaar dat de gemeenten zich aan de wet moeten houden, maar klimt niet meteen in de telefoon om de gemeenten op het matje te roepen. In de eerstkomende Verzamelbrief zal het onderzoek aan de orde komen, met daarbij de oproep om ‘conform de Participatiewet te handelen en de verordening tegenprestatie, voor zover nodig, daarmee in lijn te brengen’. Met de VNG zal ze in gesprek treden over hoe om te gaan met de afvallige gemeenten.

Gang laten gaan
In een reactie op het rapport laat VNG, samen met de vereniging van sociale diensten Divosa weten dat Klijnsma de 20 gemeenten hun gang moet laten gaan. De gemeentelijke beleidsvrijheid moet worden gerespecteerd, aldus de organisaties in een reactie. Volgens de twee zitten gemeenten dicht op de burger en dragen ze bovendien de kosten van de uitvoering van de Participatiewet. Dat geeft hen de vrijheid zelf hun keuze te maken.  ‘Uiteindelijk gaat het erom dat alle gemeenten hetzelfde doel nastreven dat geheel in lijn is met de geest van de wet: mensen activeren, het liefst naar werk. De gemeenten die een andere keuze maken rondom de tegenprestatie, verschillen daarin niet van de gemeenten die de toets van de Inspectie wel doorstaan.’