Zero emissiezones nog altijd omringd met zorgen

Vanaf woensdag 1 januari 2025 moeten bestuurders van bestelbussen, bakwagens en vrachtwagens goed kijken waar ze rijden. Vanaf dat moment worden er in zestien gemeenten zero-emissiezones van kracht. In onder meer Den Haag, Eindhoven, Amsterdam, Haarlem, Rotterdam, Leiden, Nijmegen, Maastricht, Tilburg en Utrecht. In de paar jaar erna volgen nog dertien andere gemeenten.

De belangenverenigingen van ondernemers en vervoerders staan achter de overheidsplannen. Maar aanzienlijke zorgen zijn er ook nog altijd, ondanks de vele ontheffingen die er verleend zullen worden. De belangenvereniging voor marktlui, de Koninklijke Centrale Vereniging Ambulante Handel, spreekt van ‘een controversieel besluit’. Voor markthandelaren is de deadline van 1 januari volgend jaar onmogelijk te halen, schrijft de vereniging in een position paper met oog op een rondetafelgesprek woensdag in de Tweede Kamer.

Overigens geven de gemeenten Enschede, Amersfoort, Maastricht en Groningen aan marktkooplui tot 2030 een algehele ontheffing.

Oproep tot realisme

MKB Nederland laat weten dat van de één miljoen bestelwagens in Nederland niet meer dan 25.000 elektrisch zijn, oftewel 2,5 procent. Transport en Logistiek Nederland (TLN) wijst erop dat er nu slechts honderd laadpalen voor elektrische vrachtwagens geschikt zijn, terwijl er in 2030 waarschijnlijk vele duizenden laadpunten nodig zijn voor mogelijk 35.000 van deze vrachtwagens.

Ook BOVAG, de branchevereniging voor de mobiliteitssector, roept op tot realisme. Vanaf 1 januari volgend jaar mogen bestelbussen uit de emissieklasse Euro 4 niet in de zero-emissiezones komen. Dat zou gaan om 23 procent van alle bestelbusjes.

Centraal Loket

Om ondernemers het leven niet onmogelijk te maken, kunnen deze tal van ontheffingen voor de zones krijgen. Zo snel mogelijk moet er een Centraal Loket worden ingericht, zodat ondernemers vanaf de zomer ontheffingsaanvragen kunnen gaan doen. Een reden hiervoor kan zijn een gebrek aan laadcapaciteit, of geen mogelijkheid om de aanschaf van een nieuw voertuig te financieren. 

Helemaal zonder uitstoot zullen de zones dus ook na 1 januari 2025 nog lang niet zijn. Uit impactanalyses blijkt bijvoorbeeld dat ook elektrische voertuigen fijnstof uitstoten, omdat een belangrijke bron de slijtage van banden en remmen is. Bovendien mogen tamelijk nieuwe dieselvoertuigen de eerste jaren wel nog steeds de zones binnenrijden. Het gaat hier om bestelwagens uit de emissieklassen 5 en 6. Volgens natuurvereniging Natuur & Milieu betekent dit dat drie kwart van de huidige bestelwagens de zones nog in kunnen.

Veel bestelbusjes gekocht

Het is opvallend wat de RAI Vereniging, die fabrikanten en importeurs vertegenwoordigt, beschrijft in de eigen position paper: het is momenteel druk bij de carrosseriebouwbedrijven. Veel ondernemers willen nog voor 1 januari een dieselbestelbus kopen, laten aanpassen en door de RDW op naam laten zetten. Met deze busjes mogen zij de komende jaren dan de zones nog in. 

‘Wij willen vragen om de zekerheid vanuit de overheid dat als voertuigen op tijd klaar zijn bij de carrosseriebouwers, maar wegens gebrek aan capaciteit bij de RDW niet op tijd gekeurd kunnen worden, deze voertuigen nog wel de zero-emissie zones in mogen’, aldus het verzoek van de RAI Vereniging.

Pogingen van de politiek om ondernemers tegemoet te komen, lijken averechts te kunnen uitpakken. Transport en Logistiek Nederland (TLN) klaagt over het recente besluit van staatssecretaris Vivianne Heijnen van I en W om ook bakwagens uit de emissieklasse 6, die tussen 2017 en 2019 op de markt zijn gekomen, alsnog toe te laten. Dat deed Heijnen naar aanleiding van een motie van VVD-Kamerlid Silvio Erkens waarin hij opriep om te kijken naar ‘de kleine mkb'ers, zoals bakkers en bloemisten’. Erkens vond het ‘onwenselijk (...) dat ze niet meer naar hun zaak zouden kunnen met hun eigen bestelbusje’.

Niet kopschuw maken

Maar deze beslissing hindert, zo zegt TLN, juist de ondernemers die voorop lopen. ‘Hun investeringen in duurzamer materieel hebben zij gebaseerd op de geldende regelgeving en de gemaakte afspraken. In een transitie mogen koplopers niet kopschuw raken door wisselvallig beleid.’ Ook BOVAG roept de overheid op nu geen nieuwe ontheffingen meer toe te voegen.

Tot slot heeft ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hier oog voor: mochten regels die nu op papier staan alsnog worden opgeschort, dan lopen ondernemers die al geïnvesteerd hebben het risico om failliet te gaan.