Zelfrijdende auto niet de panacee voor alle verkeersproblemen

Hoe enthousiast ook omarmd als vervoersmiddel van de toekomst, de zelfrijdende auto is niet de panacee voor alle huidige vervoersproblemen in de stad. Sterker: zonder gedegen bestuurlijk beleidskader waarin het OV voorop staat kan de autonome auto tot meer file en zelfs chaos leiden. 'Zelfdenkende techniek is een instrument om de steden leefbaar te houden, veel beleidsmakers lijken het als doel op zich te zien.'

Droom van bestuurders

Dat stelt het Utrechtse technologiebedrijf 2getthere, wereldmarktleider in autonome vervoersoplossingen en van Singapore tot Cappelle aan den IJssel betrokken bij proeven met zelfrijdend vervoer. Het bedrijf bracht deze maand een Whitepaper uit waarin het de toekomstige rol van de zelfrijdende auto uitvoerig in beeld heeft gebracht. En die rol zal groot zijn, daarvan is opsteller van het paper Robert Lohmann overtuigd. ‘Zelfrijdende auto’s worden in vrijwel alle studies naar de toekomstige stad -genoemd als belangrijke innovatie om de stad bereikbaar en leefbaar te houden. En de beloften zijn natuurlijk ook groot.’ Minder luchtvervuiling, minder parkeerdruk en grotere veiligheid, welke stedelijke bestuurder droomt er niet van? 

Oplossing of probleem?

Maar of de impact zonder ‘scherpe bestuurlijke keuzes’ wel zo positief zal zijn staat voor 2getthere nog lang niet vast. ‘In al het enthousiasme worden eigenlijk alle goede eigenschappen van elektrisch rijden, van autodelen en van de zelfdenkende auto aan deze laatste toegedicht. Maar als je de stroom niet duurzaam opwekt neemt de duurzaamheid uiteindelijk niet toe. Als je het samen rijden en zeker ook het OV niet sterk stimuleert, blijft de parkeer en file druk even hoog’, aldus Lohmann. Ook de verbetering van de veiligheid zal dan niet maximaal toenemen, zo stelt hij. ‘De veiligheid, zal zeker toenemen als alle auto’s zelf denkend zijn, maar laat dat een factor twee aan ongelukken schelen. Steek je in op een sterk geautomatiseerd OV dan daalt het aan aanrijdingen misschien wel een factor 10. OV zal altijd veiliger blijven’.

Wandelwagen leidt tot vertraging

Zonder bestuurlijke visie op de logistieke problemen en aantrekkelijk OV kan het volgens Lohmann dus niet. ‘Laat je het op zijn beloop en vervang je gewoon alle huidige auto’s een op door zelfdenkende exemplaren, dan wordt het chaos. Stel er stopt een zelfdenkend vervoersmiddel ergens op een Amsterdamse gracht, maar de gebruikers moeten nog hun kinderwagen invouwen of zijn slecht ter been. Elke seconde dat zo’n wagen langer dan volgens het systeem gepland stil staat leidt tot vertraging op de hele gracht.’ 

Publiek transport

Het is dus ook maar de vraag of automatische auto’s overal op aanvraag moeten kunnen stoppen, of dat je toch weer naar een opstappunten toe moet. En dan kom je als snel weer bij het huidige openbaar vervoer, compleet met haltes en grotere  OV-knooppunten- zijnde stations. ‘Zonder regulering zal het niet gaan, om het aantal vervoersbewegingen in de stad te drukken, moet de bezetting per auto omhoog’. Lees je in plaats van auto per vervoerunit, ook dan kom je al weer dicht bij publiek transport. Stadsbestuurders moeten volgens Lohmann dan ook eerst het OV uitbreiden en liefst zelfdenkend maken. Hij wil voorkomen dat de zelfrijdende auto -hip en modern als hij aanvankelijk zal zijn- het OV in de transitie fase en daarna wegconcurreert. Gebeurt dat wel, dan verandert de zelfdenkende techniek van oplossing tot groot onderdeel van het probleem, aldus het white paper. 

Vier spitsen per dag

Steden van de toekomst zullen volgens de meeste studies geraadpleegd in het paper gebaseerd zijn op het concept van zogenoemde smart city's, waarbij het verkeer efficiënt in en uit de stad wordt geleid. Er zijn minder parkeerplaatsen, de zelfdenkende auto parkeert zichzelf namelijk buiten de stad tot hij wordt opgeroepen voor een vrachtje in de stad. Maar als het aantal auto’s niet sterk afneemt zal de file druk dus juist toenemen: ‘De auto rijdt tijdens de ochtendspits met zijn passagier de stad in, rijdt vervolgens de stad weer uit en doet datzelfde retourtje andersom nog eens over tijdens de avondspits. Je creëert daarmee dus vier spitsen per dag, een verdubbeling van de huidige files’.

Euforie deels doorbreken

2Getthere was naar zeggen van Lohmann lang huiverig om -de euforie rond de zelfdenkende auto te doorbreken door als één van de weinigen in de markt op de mogelijke nadelen te wijzen. De voordelen en beloften zijn zoals eerder benadrukt groot, mits ontdaan van de roze bril waarmee veel bestuurders en techneuten de weidse vergezichten momenteel bezien. ‘Het wordt tijd dat ook de realistische negatieve scenario’s voldoende aandacht krijgen.’