Woonbond: gemeenten bouwen minder dan 30 procent sociale huur

Een flinke meerderheid van de gemeenten bouwt te weinig sociale huur. Dat beweert de Woonbond, de belangenvereniging voor huurders, op basis van een analyse van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Gekeken is van begin 2020 tot zomer 2024. In die jaren bestond in 85 procent van de gemeenten minder dan 30 procent van de nieuwbouw uit sociale huur.

Het huidige kabinet wil inderdaad dat de woningbouw wel voor 30 procent uit sociale huur bestaat. Ook het vorige kabinet had al grote ambities, met het streven om in 2030 250.000 nieuwe sociale huurwoningen gebouwd te hebben.

Bouwtempo

Om dat te bereiken, moet het bouwtempo omhoog, zegt ook het ministerie van Volkshuisvesting zelf. Op de Woontop afgelopen december sloten de VNG, corporatiekoepel Aedes en het ministerie daarom nieuwe Nationale Prestatieafspraken af. In die afspraken staat het doel om vanaf 2029 minstens zes jaar lang 30.000 sociale huurwoningen per jaar bij te bouwen.

Dat is een grote sprong: in 2023 kwamen er ruim 17.000 sociale huurwoningen bij. Maar dat was bruto. Uit cijfers van het CBS bleek dat het aantal sociale huurwoningen dat jaar netto met hoogstens 8400 groeide, omdat er duizenden verdwenen door verkoop, sloop of herbestemming.

Klopt het?

‘Terwijl de nieuwbouw achterblijft, betalen huurders wel forse huurverhogingen die woningcorporaties nodig zeggen te hebben voor nieuwbouw’, schrijft de Woonbond in een persbericht. Het is echter de vraag of het formeel klopt wat de Woonbond beweert: dat veel gemeenten te weinig sociale huur hebben gebouwd.

Neem het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting, waarvan de belangenvereniging hoopt dat die wet de bouw van meer sociale huur gaat afdwingen. In de memorie van toelichting van deze wet, die voorjaar 2024 naar de Tweede Kamer werd gestuurd door toenmalig minister Hugo de Jonge, staat dat slechts gemeenten met een benedengemiddelde hoeveelheid sociale huur 30 procent moeten bijbouwen. Het landelijk gemiddelde zit op 27 procent.

Het doel van het vorige kabinet was 250.000 nieuwe sociale huurwoningen in 2030, van een totaal van 900.000 nieuwe woonhuizen. Dat betekende een kleine 28 procent van alle nieuwbouw.

Prestatieafspraken

In de nieuwe Nationale Prestatieafspraken, die de huidig bouwminister Mona Keijzer eind vorig jaar ondertekende, staat nu wel dat ‘in beginsel’ elke gemeente 30 procent sociale huur moet programmeren. Maar uitzonderingen zijn mogelijk, onder de noemer van ‘gebiedsgerichte differentiatie’. In dat geval geldt de voorwaarde dat in de regio 30 procent van de nieuwbouw sociale huur is.

Wel benadrukten de ondertekenaars dat de bouw van sociale huur niet moet worden uitgesteld. ‘Het zou zeer onwenselijk zijn wanneer in de planvorming eerst overwegend middeldure of dure typen woningen worden gerealiseerd en de sociale huur (ver) in de toekomst wordt gepland.’