‘Communiceer geen strakke deadlines’

‘Dat we het hier in Purmerend gewoon doen, dat gasvrij maken. En dat we er na dat eerste succes ook stug mee door zijn gegaan. Het had nooit gekund zonder steun van het rijk. Daardoor konden we een overstap van energie aanbieden die mensen niks kost. Maar je komt wel in de directe levenssfeer van wijkbewoners, achter hun voordeur. En toch gaan ze massaal mee. Op een paar na, ja. Er zaten één of twee bewoners bij die niet in klimaatverandering geloven. En een paar wilden niks met de gemeente te maken hebben. Maar we troffen ook mensen die liever op hun eigen manier hun huis aardgasvrij wilden maken. Dat mag, natuurlijk.’

‘Ik had als wethouder minder strakke deadlines moeten hanteren. Het werd me pas nog op een congres bevestigd door Jan Rotmans. “Je bent een proeftuin”, zei hij. “Ga gewoon lekker je gang en pin je niet vast op allerlei afspraken met de raad.” Want de raad wil resultaten zien en sturen op de korte termijn. Dat maakt het voor jou als bestuurder meteen lastiger. Je wil verder kijken, maar je moet intussen ook concrete successen boeken. Wellicht had de politiek het hier prima gevonden als ik het minder strak had neergezet. En verder heb ik gemerkt dat landelijke wetgeving weleens in de weg zit. Daardoor hebben we in de pilotwijk voor een handvol bewoners een nieuw gasnet moeten aanleggen. Een verspilling van gemeenschapsgeld die je liever wilt voorkomen.’

‘Dat het overal weer anders moet. Wij konden een oudere wijk in de stad aan een warmtenet koppelen, dat is hier de slimste methode. Maar dat geldt lang niet overal. Hou binnen het Programma Aardgasvrije Wijken zoveel mogelijk verschillende sporen open om de energietransitie in gang te zetten. En benadruk daarbij het belang van isoleren. In onze regionale energiestrategie wordt van 30 procent besparing uitgegaan. Stop er als overheden veel meer energie in om inwoners tot isolatie te bewegen. Want als dat niet lukt, wacht ons straks een nog veel grotere opgave.’

‘Onze persoonlijke aanpak is de beste. Maar stel dat je de aanpak in Overwhere zou moeten opschalen naar meerdere wijken – dat is niet haalbaar in onze begroting. Tenzij de raad bereid is om er miljoenen extra voor uit te trekken. Dat zie ik niet gebeuren. Bij veruit de meeste gemeenten wordt daarvoor naar het rijk gekeken. Help ons. Maar goed, elke wijk is weer anders. In een wijk als Overwhere werkt een gemeentelijke aanpak het best. Elders in Nederland zie ik burgerinitiatieven die van onderop worden gestart: wijkbewoners die zelf het voortouw nemen. Dat kan het voor gemeenten minder belastend maken.’

‘Ik werd in 2018 voor het eerst bestuurder. Daarvoor had ik een managementrol in het bedrijfsleven waarin je veel anoniemer bent. Ik heb als wethouder best een leerproces doorgemaakt. Veel van wat er op sociale media wordt gezegd, gebeurt in de emotie. Laat je er niet gek door maken. Je kunt er overigens ook leuke contacten door krijgen. Veel inwoners blijken blij verrast als een wethouder op hun bericht reageert. Meer moeite had ik met een negatief artikel in de NRC. Dat raakte me omdat ik de conclusie niet fair vond. De vertraging die je in een project als dit soms onherroepelijk oploopt, werd daarin uitgelegd als: het project staat stil. Dan blijkt maar weer eens dat je geen strakke deadlines moet communiceren. Dan kun je dit soort berichtgeving vermijden.’

‘Ga door op alle denkbare sporen die er zijn. En blijf daarin vooral veel aandacht besteden aan het contact met bewoners. Daarin moeten we als gemeenten nog veel ontdekken. Wat werkt goed, onder welke omstandigheden? De precieze techniek van het aardgasvrij maken is minder belangrijk. Dat zijn keuzes die elke gemeente voor zichzelf moet maken. De mindset van de bewoner, daar gaat het om. En wat het rijk betreft: ik voelde me echt gesteund. Maar ze kunnen hier en daar nog wel wat stappen naar voren zetten. Als het recht op gas blijft, dan blijft de transitievisie een papieren exercitie. Je kunt het Liander niet aandoen om elke keer een nieuw gasnet aan te leggen voor een paar bewoners. En je moet de financiële middelen hebben als gemeente. We geven veel geld uit aan ondersteuning, een kostenpost die door het rijk niet één op één wordt vergoed.’

‘Positiever, ook dankzij de ambities in het nieuwe Haagse coalitieakkoord. In de afgelopen jaren waren er best wat momenten dat ik dacht: als wij als proeftuin met geld van het rijk al zo hard moeten werken, is dit dan wel de juiste manier? De les is dat je niet te veel met de waan van de dag bezig moet zijn. Kijk naar het grotere plaatje. Elke gemeente heeft nu zijn transitievisie warmte opgesteld. Daarin zie je dat we met z’n allen echt op de goeie weg zijn. Ik had als wethouder zo door willen gaan.’