‘Beleid in toerismegroei ontbreekt’

De sterke groei van het toerisme legt een steeds grotere druk op voorzieningen, openbare ruimte en leefbaarheid. Toch voeren overheden maar nauwelijks gericht beleid om de toeristenstroom in goede banen te leiden of de extra inkomsten te gebruiken voor betere voorzieningen. Terwijl de beleidsmiddelen voor overheden er wel degelijk zijn, concludeert de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur in het advies ‘Waardevol toerisme: onze leefomgeving verdient het.’

Rolkoffers

De problematiek van AirBnB-overnachtingen in Amsterdam, met overlast van ratelende rolkoffertjes voor bewoners tot gevolg, is inmiddels allang bekend. Maar de sterke groei van het buitenlandse en binnenlandse toerisme, zowel in overnachtingen als in dagjes uit, loopt ook in andere plaatsen in Nederland tegen de grenzen. En dat geldt niet alleen voor toeristische trekpleisters als de Zaanse Schans, Marken en Giethoorn. Ook aan de kusten in Ouddorp, Cadzand en de Waddeneilanden neemt de door toeristen gedreven druk op vrije duingebieden toe. In natuurgebieden bedreigt het toenemende bezoekersaantal de rust en natuur

Beleid

Toch wordt er nauwelijks beleid gevoerd dat specifiek rekening houdt met de groei van het toerisme. ‘Het toerismebeleid is nu vooral gericht op de economische aspecten, het vergroten van inkomsten’, zegt Raadslid Marjolein Demmers. En dat is niet vreemd; het toerisme groeit jaarlijks naar recordgetallen, en de economische omvang van de sector is inmiddels net zo groot als de bouwsector. ‘Toch zitten er bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat slechts twee ambtenaren die zich specifiek bezighouden met toerismebeleid,’ zegt Demmers. ‘De beleids- en kennisstructuur over het toerisme is gewoon te klein in verhouding tot de sector.’

Maatregelen

Maar de groei noopt inmiddels wel tot maatregelen, stellen de opstellers van het advies. ‘Het Rijk laat veel beleid over aan de decentrale overheden,’ zegt projectleider Douwe Wielenga. ‘En dat is op zich logisch. Beleidsmaatregelen zijn vooral op een regionale schaal nodig, omdat het soort toerisme en de uitdagingen die dat met zich meebrengt per regio verschillen.’ Maar ook op decentraal niveau komt integraal beleid en samenwerking binnen de regio’s maar mondjesmaat tot stand.

DNA

Toch ontbreekt het overheden niet aan een instrumentarium om een goed, toekomstgericht en integraal toerismebeleid te maken, zien Demmers en Wielenga. Maar het is wel belangrijk dat gemeenten en provincies weten wat ze willen met het toerisme in hun stad, dorp of regio. Demmers: ‘Het is belangrijk dat overheden zich eerst afvragen: wat is het toeristisch karakter, het DNA? En waar ligt de grens.’

Groei

De volgende stap is te bepalen welke maatregelen nodig zijn om de groei in goede banen te leiden. Demmers: ‘dat vergt soms best wat bestuurlijke moed.’ Moet een gemeente een duur transferium aanleggen om de parkeerproblemen van het bezoek in een monumentale binnenstad op te lossen? Maar wat vinden de bewoners daar dan van? Een lastige afweging: is er voldoende steun te vinden? Zeker als de toeristen er nog niet zijn. Wielenga: ‘Het is belangrijk dat er in ieder geval over wordt nagedacht, zodat je al weet hoe je in de toekomst wilt gaan sturen: is er voldoende ruimte, hoe kunnen we middelen vrijmaken, hoe kijken onze bewoners en ondernemers hier tegenaan? Dan kunnen de maatregelen snel genomen worden, voordat de overlast te groot wordt.’

Overkomen

In het advies krijgen overheden handreikingen over hoe ze het maken van toerismebeleid kunnen aanpakken. Demmers: ‘De groei van het toerisme is heel vaak een positieve ontwikkeling, en daar moeten overheden gebruik van maken door goed beleid te maken. Er moet niet gewacht worden tot het water ons aan de lippen staat. Dat is ook niet nodig, want er zijn mogelijkheden genoeg om te sturen. Het hoeft ons niet te overkomen.’