Vaak gif in Nederlands recreatiewater

Het water in Nederlandse natuur- en recreatiegebieden is vaak vervuild met giftige bestrijdingsmiddelen. De milieunormen worden niet gehaald in vier op de tien wateren in deze gebieden, zo blijkt uit onderzoek van het Centrum voor Milieuwetenschappen (CML) van de Universiteit Leiden. Vervuild water levert risico's op voor natuur en gezondheid. Opdrachtgever Natuur & Milieu noemt de resultaten ‘alarmerend’ en vreest ‘grote ecologische schade’.

153 gebieden onderzocht, 80 procent vervuild

In lagere concentraties, die binnen de norm vallen, zijn schadelijke bestrijdingsmiddelen aanwezig in wel 80 procent van de onderzochte gebieden. Dat waren er in totaal 153.

Voor een aantal stoffen worden de normen tot wel honderd keer overschreden. In het onderzoek is specifiek gekeken naar bestrijdingsmiddelen waar de Europese Unie van af wil zodra een minder schadelijk alternatief is ontwikkeld. Ze zijn nu nog legaal, omdat ze bijvoorbeeld veel in de landbouw worden gebruikt. Ook het veelbesproken glyfosaat, dat waarschijnlijk kankerverwekkend is, werd onderzocht. De stof zit in ongeveer de helft van de onderzochte wateren.

Grootverbruiker van landbouwgif

Het onderzoek duidt erop dat de laatste jaren geen vooruitgang zit in het tegengaan van watervervuiling met giftige stoffen. In tien jaar tijd zijn de overschrijdingen niet gedaald volgens deze studie. Programmaleider bestrijdingsmiddelen Berthe Brouwer van Natuur & Milieu vindt het zorgwekkend. ‘Nederland is een grootverbruiker van landbouwgif en in het water zie je daar de trieste gevolgen van’, zegt ze. ‘Dieren en planten worden ziek en gaan dood.’

Aan de bak

Nederland zal de komende jaren flink aan de slag moeten om te voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. Uiterlijk in 2027 moeten alle EU-landen aan de doelen uit die richtlijn voldoen. Uit diverse publicaties is al gebleken dat Nederland daar nu bij lange na niet aan voldoet. Natuur & Milieu vindt dat de overheid daarom snel in actie moet komen en de regels voor het gebruik van bestrijdingsmiddelen moet aanscherpen.

Dat kan grote gevolgen hebben, zo zeggen milieuorganisaties, maar bijvoorbeeld ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli). Dit belangrijke adviesorgaan waarschuwde in mei het kabinet en de Tweede Kamer dat de doelen met het huidige beleid niet worden gehaald. Daardoor kunnen volgens de raad tal van economische activiteiten gaan vastlopen, vergelijkbaar met hoe dat eerder is gebeurd in het stikstofdossier. Demissionair minister Mark Harbers (Waterstaat) wijst die waarschuwingen consequent van de hand.

Geen keus

Harbers zegt nu in een reactie ‘dat het kabinet ‘alles op alles’ moet zetten om de waterdoelen te halen. Niet alleen om te voorkomen dat Nederland op slot gaat, maar ook om te blijven voorzien in voldoende zoet drinkwater. ‘Dus er is helemaal geen keus om dit wel of niet te gaan halen.’ De minister erkent wel dat het ‘ingewikkeld’ is.

Vooral gewasbestrijding problematisch

‘We zullen met veel sectoren in Nederland gewoon ons leven moeten beteren,’ zegt Harbers. Nederland is weliswaar een delta waar veel rivieren samenkomen, maar Harbers wijst erop dat lang niet alle watervervuiling uit het buitenland komt. ‘Meer dan 50 procent van die vervuiling voegen we er in Nederland aan toe.’ Vooral de soepele toelating van bepaalde gewasbestrijders is problematisch. De regels daarvoor laten namelijk meer toe dan de regels voor waterkwaliteit. Harbers wil dat die twee systemen op elkaar aansluiten en zet zich daarvoor in bij de Europese Commissie.

Impulsprogramma

Het ministerie werkt momenteel aan een ‘impulsprogramma’ om sneller de waterkwaliteit te verbeteren. Volgens Harbers komt dat programma er ‘binnen een maand of wat’ aan.

(ANP/Redactie)