Hoe Amsterdam verandert in een aardgasvrije stad

Verduurzamen in Amsterdam is een complexe opgave. In Amsterdam worden nieuwe woon- en werkgebieden ontwikkeld. Daarbij gaat het vaak om hoog stedelijke gebiedsontwikkelingsprojecten waar bodemenergie een geschikte duurzame warmte- en koudebron is. Maar de vrije ruimte voor het plaatsen van bodemenergiesystemen en -bronnen is beperkt en overlap en thermische invloed (interferentie) tussen deze systemen is mogelijk. Hoe ga je duurzaam om met een drukke bodem?

We staan op de oplossing

Soms sta je gewoon al op de oplossing van je verduurzamingsvraagstuk. Dit is het geval in Amsterdam, waar de bodem een bijzondere samenstelling heeft. De stad rust namelijk op een combinatie van zand, klei en veen. Zo'n flinke laag zand is door zijn grote energie opslagcapaciteit ideaal voor de toepassing van bodemenergie! Hiermee vormt bodemenergie een zeer toekomstbestendige oplossing voor het verduurzamingsvraagstuk van de gebiedsontwikkeling van onze hoofdstad.

Slim gebruiken van wat je al hebt is (soms) beter dan het bedenken van iets nieuws

Vernieuwen kan óók door de oplossing niet in nieuwe, maar in bestaande oplossingen te zoeken. Net zoals je een bestemmingsplan bovengronds maakt, maken we nu een inrichtingsplan voor de ondergrond. Dit plan noemen we een bodemenergieplan (BEP). In dit plan worden de energievraag van een gebied met het aanbod uit de bodem op elkaar afgestemd. Het is zaak dat ontwikkelaars of warmtepartijen bij de aanleg van een bodemenergiesysteem rekening houden met toekomstige naburige systemen. Zo wordt negatieve beïnvloeding tussen systemen (interferentie) voorkomen en wordt de energie uit de bodem optimaal ingezet.

Het BEP vormt de onderbouwing voor de beleidsregels waarmee de bodemenergiesystemen in een gebied kunnen worden gereguleerd. Deze beleidsregels zijn het toetskader voor vergunningaanvragen voor dit type systemen in een gebied. Door de ondergrond op deze manier te verdelen en door deze heldere kaderstelling denkt een gemeente vooruit en kan deze gebruik van bodemenergie stimuleren: de inpassing van bodemenergiebronnen wordt makkelijker. Met een BEP zitten ontwikkelaars en warmtepartijen elkaar niet in de weg, en is de warmte- en koudevoorziening toekomstbestendig.

Potentie delen is voor iedereen goed

Door bodemenergie in de gemeente op de juiste manier te reguleren én duidelijke plannen op te stellen, blijft de bodem beschermd en in balans. Heldere beleidsregels en integrale wijkplanningen voorkomen onderlinge interferentie. Deze worden nu opgesteld voor en door de gemeente Amsterdam in samenwerking met de Omgevingsdienst, de Provincie en onder meer ontwikkelaars.

Niet alleen nuttig voor nieuwbouw

Bodemregulering en bodemenergieplannen zijn niet alleen relevant voor nieuwbouw, maar ook voor bestaande bouw. De ondergrond wordt steeds drukker, met uitdagingen zoals netcongestie en de beperkte beschikbaarheid van energie uit de bodem. Daarmee groeit de behoefte aan slimme, collectieve oplossingen die zowel duurzaam als efficiënt zijn. In gebieden met bijvoorbeeld veel utiliteitspanden en flats is ondergrondse ordening essentieel, zodat alle belanghebbenden – boven én onder de grond – deze vorm van duurzame energie optimaal kunnen benutten.

Amsterdam binnenkort toekomstproof

In de gebiedsontwikkelingen van de gemeente Amsterdam zal bodemenergie een belangrijke rol gaan spelen. De komende vier jaar werkt IF Technology, ingenieurs- en adviesbureau in duurzame gebouw- en gebiedsontwikkeling, aan deze ontwikkeling samen met de gemeente Amsterdam. In Amsterdam gaat het om meerdere bodemenergieplannen, omdat je pas écht efficiënt om kunt gaan met de (onder)grond onder je voeten, wanneer je weet hoe deze er op wijkniveau uitziet. Hierbij is een integrale aanpak waarin technische haalbaarheid, ruimtelijke inrichting en economische en maatschappelijke impact zorgvuldig worden afgestemd noodzaak.

Het is nog niet de norm dat een gemeente de regie neemt in het borgen van duurzame gebiedsontwikkeling. Amsterdam loopt nu samen met enkele andere gemeentes, waaronder Arnhem, voorop in Nederland in het reguleren en optimaliseren van energie uit de bodem. De eerste projecten zijn al gestart in het Mercatorpark, het WAD Kwartier en het Muyskenkwartier. In deze gebieden voorziet de gemeente de bouw van ruim 5.000 nieuwbouwwoningen.