Betere voorspelling effectief tegen wateroverlast

Stedelijke gemeenten kunnen veel baat hebben bij goede lokale hydrologische voorspellingen. Als ze weten hoeveel water er ‘op ze afkomt’ kunnen ze plaatselijke overlast of verdroging van tevoren opvangen en zo nodig de bevolking tijdig waarschuwen. Technisch kan het, maar onduidelijk is wie de verantwoordelijkheid op zich zou willen nemen.

Operationeel waterbeheer

Dat stelt Albrecht Weerts, sinds deze maand buitengewoon hoogleraar Hydrologische voorspelbaarheid aan Wageningen University & Research. In zijn intreerede noemt hij ‘operationeel waterbeheer een probaat middel om economische en maatschappelijke schade van klimaatverandering te beperken.’ Weerts werkt bij Deltares, dat ook de nieuwe leerstoel betaalt. 

Pieken dempen

In een toelichting beschrijft hij maandag de voordelen die een betere voorspelling van waterhoogtes in rivieren, beken en andere hydrologische infrastructuur biedt: ‘Hoe nauwkeuriger en lokaler de voorspellingen zijn, hoe beter gemeenten en waterschappen kunnen inspelen op de verwachte waterstand. Ze kunnen hierdoor pieken en dalen in de wateraanvoer al bij voorbaat dempen’.

140 procent meer schade

Dat is volgens de bezetter van de nieuwe leerstoel des te meer van belang nu de klimaatverandering voor steeds grilliger weer lijkt te zorgen. Klimaatdeskundigen voorzien een toename van hevige buien. De schade door extreme neerslag is volgens verzekeraars de laatste jaren al van 40 naar 90 miljoen euro gestegen, doen we niets dan verwachten ze een stijging van nog eens 140 procent, aldus Weerts.

Precies en lokaal betaalt zich terug

Hij noemt het investeren in een betere hydrologische voorspelling dan ook een goedkope en effectieve maatregel om de gevolgen van klimaatverandering af te zwakken. ‘Precieze en betrouwbare verwachtingen betalen zich snel terug doordat overlast en verdroging af nemen.’

Ander voordeel is dat ook de kosten van het watermanagement zelf afnemen doordat er effectiever en energiezuiniger kan worden gewerkt. Het kan worden vergeleken met rijden door een groene golf: Als je weet hoeveel water eraan komt hoef je met je pompen minder te schakelen, te remmen en op te trekken, waardoor de onderhoudskosten en het energiegebruik sterk kunnen dalen.

Waar natter, waar droger

De modellen, technieken en meeste gegevens kunnen en moeten worden verbeterd en verfijnd, maar zijn volgens de hoogleraar in de basis voorhanden. Waterschappen en Rijkswaterstaat werken al met steeds betere weersvoorspellingen, maar voor de korte termijn ontbreken accurate verwachtingen van de neerslag. Het is een kwestie van begrijpen hoe het watersysteem werkt, een model maken en dat voeden met beschikbare metingen en verwachte neerslag. ‘Hoeveel regen wordt er verwacht, hoeveel water zit er al in het systeem, waar zal dat de komende uren/dagen tot overlast leiden, waar moet ik extra pompen, waar moet het juist wat natter blijven’.

Winst voor gemeenten

Weerts noemt het zijn taak als buitengewoon hoogleraar om de zichtduur en nauwkeurigheid van hydrologische voorspellingen te verbeteren en deze kennis beschikbaar te stellen voor zoveel mogelijk partijen. Vooral gemeenten lijken hier volgens hem veel mee te kunnen winnen. ‘Hoe minder pieken en dalen in het stedelijk watersysteem, hoe minder maatschappelijke schade en overlast’.

Verantwoordelijkheid onduidelijk

Onduidelijk is nog wie het proactieve waterbeheer in stedelijk gebied het best zou kunnen oppakken. Dat kunnen de gemeenten zijn, maar bijvoorbeeld ook de veiligheidsregio’s en de waterschappen zouden hier een taak kunnen zien. Dat is een kwestie van organiseren, als wetenschapper lever ik kennis, methoden en technieken die werken, wie daarmee aan de gang gaan is natuurlijk aan hen zelf, benadrukt Weerts.