‘Vóór de kerst een nieuw college’

In Delfland fungeert aftredend hoogheemraad Johan van der Burg de komende weken als formateur. Unaniem is hij direct na de uitslag van de waterschapverkiezingen – afgelopen zaterdag – in een openbare zitting door de lijsttrekkers van de deelnemende partijen aangezocht die rol op zich te nemen om tot een nieuw dagelijks bestuur van het hoogheemraadschap te komen. De keus viel op Van der Burg vanwege zijn ervaring – de landbouwer heeft vijftien dienstjaren in het dagelijks bestuur – in combinatie met het feit dat hij niet herverkiesbaar is.

 

Bij Waterschap Aa en Maas moest op dat moment de beslissing nog worden genomen. Op verzoek van dijkgraaf Lambert Verheijen kwamen de lijsttrekkers dinsdag voor het eerst bij elkaar voor een kennismaking. Gerard Broers, projectleider verkiezingen, spreekt van een complex, maar interessant proces. Voor iedereen is het de eerste keer. Tot dusver was het niet zo ingewikkeld: elk van de vier categorieën kreeg één poppetje in het dagelijks bestuur’, zegt hij.

 

Collegeonderhandelingen waren niet nodig. Nu moeten bij Aa en Maas acht partijen tot een verdeling van twee tot maximaal vijf bestuurszetels zien te komen: vijf politieke partijen en drie geborgde fracties. Voor die laatsten is er één bestuurszetel gegarandeerd. Afwachten is of zij onderling tot één voordracht komen voor die post. ‘Of ze eruit komen, is koffiedik kijken’, zegt Broers. Een extra bestuurszetel (vijf ten opzichte van de huidige vier) geeft extra mogelijkheden om eruit te komen door bijvoorbeeld een brede coalitie te vormen. Of het gaat lukken voor 8 januari, de tijd die de waterschapswet biedt om tot een nieuw college te komen, durft Broers niet te voorspellen. ‘We hebben in elk geval geen calamiteitenscenario klaarliggen als dat niet wordt gehaald’, zegt de projectleider.

 

 Een dergelijk noodplan blijkt Delfland ook niet op de plank te hebben liggen. ‘Wij gaan er vanuit er voor de kerst uit te zijn met de formatie. Eigenlijk zelfs voor 20 december, want daarna ligt heel Nederland tot 5 januari op zijn gat’, zegt Henk Hoogweg, hoofd van de afdeling bestuurszaken. ‘Het is van belang er snel uit te zijn om de effecten van de collegeplannen ambtelijk door te rekenen, met name de financiële gevolgen.’

 

Dijkgraaf

 

Probleem is dat het waterschapsbesluit niet toestaat dat zittende colleges na 8 januari aanblijven. De leden van het dagelijks bestuur zijn ook lid van het algemeen bestuur en dat treedt die dag af. ‘Die dag moeten dus de nieuwe kandidaten voor het dagelijks bestuur worden voorgedragen aan het algemeen bestuur. Zij krijgen dan tien dagen de tijd de benoeming te aanvaarden’, zegt juridisch medewerker Hans Kapteyn van hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht. ‘In de tussentijd is de dijkgraaf de enige baas. Komen de partijen er voor 8 januari onverhoopt niet uit, dan blijft de dijkgraaf die verantwoordelijkheid alleen dragen.

 

Er zit dus behoorlijke tijdsdruk op de collegeonderhandelingen. Het is de reden dat Delfland geen dag verloren laat gaan. Daarin is met name de hand van dijkgraaf Michiel van Haersma Buma merkbaar. ‘Hij heeft als oud-burgemeester van Leidschendam-Voorburg veelvuldig te maken gehad met collegeonderhandelingen’, verklaart Hoogweg. ‘Wij hebben de lijsttrekkers voor de verkiezingen al twee keer bij elkaar laten komen om ze ambtelijk voor te bereiden op het proces van onderhandelen, informatie en formatie na de uitslag.’

 

Heemraad ‘van buiten’ mag

 

Waterschappen die overwegen iemand van buiten voor een post in het dagelijks bestuur voor te dragen, moeten vóór dinsdag 6 januari klaar zijn met de collegeonderhandelingen. Die ‘buitenstaander’ heeft volgens de wet namelijk de goedkeuring nodig van het college van Gedeputeerde Staten. Die besluitvormende vergaderingen worden in de provincie alleen op dinsdag gehouden. Waterschappen mogen sinds 1995 - eerder dus dan provincies en gemeenten - gebruikmaken van die mogelijkheid, maar tot op heden is dat nog niet gebeurd.

 

De top 9 van lijsten met de meeste zetels
(alle waterschappen bij elkaar opgeteld)

 

100	Water natuurlijk
89	Christen Democratisch Appèl (CDA)
60	Partij van de Arbeid (PvdA)
59	VVD
28	Algemene waterschapspartij
23*	ChristenUnie
19*	Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)
13	Werk aan Water
8	Partij voor de Dieren

* ChristenUnie-SGP hebben als gecombineerde lijst 2 zetels