Vlaams verzet tegen tweede kerncentrale Borssele

Juist nu België zijn kerncentrales ‘uitdooft’, vallen de Nederlandse plannen om Borssele uit te breiden bij veel lokale bestuurders in Vlaanderen slecht. Er zijn partijpolitieke verschillen, maar de algemene tendens is dat de betrokken grensgemeenten en het Vlaamse gewest zich overvallen voelen door Nederland. Alle bestuurslagen zetten vraagtekens bij de noodzaak van een tweede centrale en eisen uitgebreide veiligheidsgaranties. De meeste bestuurders benadrukken dat er geen verband is met het gekrakeel over het uitdiepen van de Westerschelde.

Burgemeester Ferdy de Vilder van Zelzate reageerde aanvankelijk het felste: ‘Wordt ons op een achternamiddag even een kerncentrale in onze achtertuin door de strot geduwd’, luidde zijn eerste reactie. De Vilder kon als SP.A voorman ook niet veel anders reageren, zijn socialistische partij is immers gekend tegenstander van kernenergie. Om politieke redenen floten de de andere partijen binnen zijn coalitiecollege hem al snel terug. Hij sprak later van ‘een eerste emotionele reactie... maar het blijft een onzalig plan’.

De toon veranderde, de onvrede bleef. En deze wordt gedeeld door veel lokale bestuurders ten zuiden van de Schelde. Zo liet ook burgemeester Annick Willems (CD&V) van Sint-Laureins weten zich overvallen te voelen door de plannen van energiebedrijf Delta. Zij moest uit de media vernemen dat een startnota over de milieueffecten op het stadhuis ter inzage zou worden gelegd. ‘We bekijken alles eerlijk en fair, maar de start is ongelukkig’, aldus Willems.

Aandringen

Ook voor Gent kwam de mogelijke uitbreiding van Borssele als een verrassing. ‘Wij stonden niet op de postlijst van Nederland, omdat we niet dicht genoeg bij de centrale zouden liggen. Maar bij een calamiteit krijgen wij er direct mee te maken’, verklaart schepen Tom Balthazar, verantwoordelijk voor milieu. Pas na enig aandringen ontving Gent de startnotitie Milieu-effectenraportage Tweede Kerncentrale Borssele.

De notitie lag dit najaar ter inzage in de drie Vlaamse gemeenten die binnen een straal van 20 kilometer van de centrale liggen. Iedereen mocht hierop inspreken, en dat leverde 125 reacties uit België op. Twee instanties kregen volgens Nederlands recht het stempel van wettelijk adviseur: het Vlaams Gewest en het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle, dat over de stralingsveiligheid in België waakt. Beide instanties stuurden het ministerie van VROM een brief, waarin zij kritische vragen stelden over nut, noodzaak, gevaren en hinder van de nieuwe centrale.

Onder meer Gent sloot zich bij de brieven aan, zij het dat de gemeenteraad niet naliet ook in een eigen schrijven zijn ‘grootste bezorgdheid over de plannen’ uit te spreken. ‘Los of we voor of tegen kernenergie zijn, geldt bij ons het Nimby-effect: we liggen op de route van nucleaire afvaltransporten uit Borssele naar Frankrijk en willen niet nog meer ladingen door onze gemeente’, vult schepen Balthazar de brief aan. ‘Alle hinder moet binnen de landsgrenzen van Nederland blijven’.

Noodzaak

Opvallend is de vraag van het gewest naar de noodzaak van de nieuwe kerncentrale. ‘Er moet een duidelijk alternatievenonderzoek komen naar verschillende energiebronnen.’ Deze vraag vindt zijn oorzaak in een grafiek in de startnotitie, waarmee Nederland de toekomstige energieontwikkeling in Europa in kaart brengt. ‘Daarin wordt uitgegaan van een daling van de elektriciteitsproductie door waterkracht, kolen, olie en gas en windenergie. Hoe wordt de daling van de elektriciteitsproductie uit waterkracht en windenergie verklaard? Hoe zit het met andere energiebronnen zoals zonne-energie’?

De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de notitie ligt volgens de Nederlandse overheid bij energieproducent Delta, de aanvrager van de vergunning voor de centrale. De vragen zijn in het kader van de inspraakronde gesteld aan VROM. Een woordvoerster laat weten dat het ministerie ‘zeer ongelukkig’ is met de grafiek. ‘Wij gaan helemaal niet uit van een daling van het aantal duurzame bronnen in Nederland of Europa. We zetten juist in op winden andere hernieuwbare energie.’ Julie Clément, communicatieambtenaar van de provincie Oost-Vlaanderen, leest de grafiek en daarmee de startnotitie als ‘een promotie van kernenergie, alsof het zeker is dat de centrale onmisbaar is en er zeker zal komen’.

Het Nederlandse ministerie van Economische Zaken ontkent dat het een gelopen race is: ‘Nederland zal deze kabinetsperiode geen beslissing nemen over een nieuwe kerncentrale’. In Oost-Vlaanderen zijn ze er niet gerust op. Fractievoorzitter in de provincieraad van Jan Fiers (Groen!) gaat uit van ‘het ergste’ en organiseert binnen zijn partij alvast het verzet. ‘We gaan bestuurlijk in ieder geval tot aan de hoogste Nederlandse en Europese rechters dit aanvechten. Extra nucleaire afvaltransporten zullen we niet accepteren. De bevolking is daar fel tegen. Desnoods gaan we er als bestuurders fysiek voor liggen.’