Verzakking huizen dilemma voor gemeenten

Gemeenten hebben vaak geen antwoord op vragen van inwoners over verzakkingen en schade aan funderingen. Langere droogteperiodes kunnen ook voor funderingsschade zorgen in regio’s waar een instabiele grond voorheen onbekend was. En gemeenten weten daarom niet goed wat ze moeten doen.

Heipalen

Net als in de droge zomers van 2018 en 2020 komen er ook dit jaar langzaamaan weer meer meldingen van huiseigenaren over klemmende deuren en scheurende muren binnen bij het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF). Het kenniscentrum verzamelt al jaren meldingen over funderingsschade, maar voorheen kwamen die uit gebieden die al jaren te maken hebben met funderingsproblemen als paalrot en paalpest: de nattere veengebieden. Maar de droogte zorgt nu ook voor schade op kleigronden. ‘Typisch zijn nu de meldingen uit het oosten en zuiden van het land,’ zegt KCAF-directeur Frank van Lier. ‘veelal woningen die niet op heipalen zijn gebouwd.’

Instorten

De meeste funderingsschade in Nederland ontstaat bij onderheide woningen. Door een verlaging van de (grond)waterstand komen de bovenkanten van de houten palen, de paalkoppen, bloot te liggen en gaan dan rotten, waardoor de woning voor een deel niet meer ondersteund wordt. Uiteindelijk leidt dat tot scheuren of zelfs tot instorting. Maar in gebieden met een ondergrond van klei en zand wordt meestal alleen een ondiepe fundering aangebracht. Als de ondergrond dan inklinkt, zakt de woning ook. Volgens van Lier begint het aantal meldingen alweer te komen, net als bij de vorige droge zomers. ‘Het duurt vaak even voor de effecten zichtbaar zijn.’ In het najaar zal het aantal melding nog toenemen, verwacht het kenniscentrum.

Funderingsloket

Huiseigenaren die met verzakking te maken krijgen, wenden zich vaak als eerste tot de gemeente. Maar zeker in gemeenten waar dit probleem nieuw is, staan slachtoffers er vaak alleen voor. Dat is wettelijk ook zo: een huiseigenaar is ook verantwoordelijk voor de grond onder zijn huis. Zelfs als hij daar niets aan kan doen, draait de huiseigenaar op voor reparaties. Maar het kenniscentrum erkent dat een gedegen onderzoek en aanpak van funderingsproblemen op kleigronden nog vrij recent is. ‘We zijn nu bezig met twee pilot voor de aanpak van funderingsschade door verdroging van de onderliggende klei. We willen zien of we alsnog moeten heien, of dat het ook kan met een zogenaamde voorgespannen betonvloer.’ Maar welke oplossing er ook komt, funderingsschade is een kostbaar probleem voor een huiseigenaar. ‘In ieder geval moet altijd de vloer eruit.’ Maar terwijl het onderzoek loopt, kan de gemeente wel een helpende hand toesteken. ‘De burger is echt een leek, en de gemeente is het eerste aanspreekpunt. Met een funderingsloket kan de gemeente wel alvast informeren en faciliteren.’

Fonds

In de veengebieden van Zuid- en Noord-Holland, Groningen en Friesland en in delen van Zeeland zijn funderingsproblemen al veel langer bekend. Gemeenten als Rotterdam, Haarlem, Schiedam en Dordrecht hebben vaak al jaren een eigen funderingsloket waar burgers terecht kunnen met vragen, er veel data beschikbaar is over verzakkingen, grondwaterstanden en woningen en waar gemeenten huiseigenaren zelfs adviseren bij het vinden van een oplossing. Een aantal jaar geleden werd zelfs een landelijk funderingsfonds in het leven geroepen waar burgers tegen gunstige voorwaarden geld kunnen lenen om hun woning aan te pakken. Veel banken willen vaak geen geld lenen of de hypotheek verhogen, omdat bij funderingsaanpak de waarde van de woning niet hoger wordt.

Geen succes

Toch is het fonds nog geen succes, erkent van Lier. ‘Uiteindelijk moeten gemeenten zich aansluiten bij het fonds als hun inwoners er een beroep op willen doen. Maar dat betekent ook dat ze een deel van de risico’s van een lening moeten dragen. En veel gemeenten kunnen de schaarse middelen maar één keer uitgeven, dus maken ze vaak andere keuzes.’ Voor het KCAF reden om te pleiten voor een echte landelijke regeling. ‘Het zou niet moeten uitmaken in welke gemeente je woont om in aanmerking te komen voor steun uit dit fonds. Als dit onder de paraplu van de rijksoverheid valt, dan is die drempel veel lager.’