Duurzame mobiliteit vergroot kans op vervoersarmoede

Tussen de 113.000 en 270.000 huishoudens zijn financieel kwetsbaar bij beleid dat stuurt op duurzamer mobiliteitsgedrag. Dat wordt aangetoond in een TNO-studie. Die huishoudens bevinden zich vooral aan de zuidoostrand van Nederland en in wijken van Rotterdam en Almere.

Kwetsbaarder

TNO onderzocht hoeveel en welke huishoudens in Nederland een laag inkomen combineren met het maken van veel autokilometers, waardoor ze kwetsbaar zijn voor hogere brandstofkosten. Daarbij werd ook hun afhankelijkheid van de auto meegewogen, plus hun financiële vermogen.

Ontmoedigd

‘In de energietransitie wordt het gebruik van een brandstofauto steeds verder ontmoedigd door regels en beprijzing, denk aan milieuzones in steden en hogere brandstofprijzen door milieubelastingen’, aldus hoofdauteur Peter Mulder van de studie. ‘Deze maatregelen zijn bedoeld om de uitstoot te verminderen, maar het is belangrijk om oog te houden voor huishoudens die niet op eigen kracht mee kunnen doen aan de gewenste overstap naar duurzaam vervoer.’

Vervoersarmoede

TNO voorziet dat het gevoerde duurzaamheidsbeleid voor armere huishoudens tot vervoersarmoede kan leiden. ‘Dat betekent dat zij het risico lopen bepaalde banen, voorzieningen en sociale relaties niet meer te kunnen bereiken vanwege te hoge vervoerskosten’, aldus Mulder.

Extra kwetsbaar

Volgens TNO zijn er in Nederland tussen de 113.000 en 270.000 huishoudens die een laag inkomen combineren met hoge brandstofkosten. Van deze groep zijn tussen de 73.000 en 175.000 huishoudens extra kwetsbaar omdat zij weinig financieel vermogen hebben en beperkte toegang tot open vervoer.

Een-oudergezinnen

Onder deze groep huishoudens bevinden zich relatief veel gezinnen met kinderen. Vooral één-oudergezinnen zijn oververtegenwoordigd. Ze leven vaak van een uitkering of pensioen. Deze risico-huishoudens wonen vooral in middelgrote steden aan de zuidoostrand van Nederland, onder meer in de regio Venlo, Enschede en Zevenaar, in het gebied in de lijn Bergen op Zoom – Oss en in diverse grootstedelijke wijken van Rotterdam en Almere.

Specifieke kenmerken                              

Volgens TNO zijn generieke fiscale compensatiemaatregelen (zoals een accijnsverlaging) geen kosteneffectieve route om het risico op vervoersarmoede te verlagen. ‘Dat komt door de specifieke kenmerken van deze groep en hun relatief beperkte omvang. Beleid gericht op intensiever gebruik kunnen maken van alternatieve vervoersmiddelen zoals de elektrische fiets, deelvervoer en openbaar vervoer lijkt kansrijker.

Nieuwbouwlocaties

Mulder ziet in de studie ook aanleiding om geplande locaties van nieuwbouwwoningen nog eens onder de loep te nemen. Zijn die vanuit die locaties voldoende banen en voorzieningen te bereiken zonder afhankelijkheid van de auto? ‘Juist ook voor groepen met lagere inkomens wordt die vraag in de energietransitie steeds belangrijker.’