Smurfendorp wordt snel populair

Steeds meer gemeenten krijgen te maken met initiatieven voor tiny house community’s. Dergelijke burgerinitiatieven passen echter niet binnen de huidige wet- en regelgeving van reguliere woningbouw. De ene gemeente doet alles officieel volgens bestaande regels, de andere neemt het voortouw en steekt daarmee de nek uit.

Meer delen

Een groeiende groep mensen wil met gelijkgestemden in een tiny house community wonen in een groene omgeving, al dan niet zelfvoorzienend. Een community telt vijf tot tien huishoudens. De veelal houten huisjes hebben een oppervlakte van twintig tot vijftig vierkante meter en zijn verplaatsbaar, relatief betaalbaar en zo veel mogelijk energieneutraal. Wat de initiatiefnemers met elkaar gemeen hebben: de behoefte meer met elkaar te delen en minder te consumeren. Alles bij elkaar zorgt dit per huishouden voor een kleinere ecologische voetafdruk en meer sociaal contact.

Smurfendorpen

Door heel Nederland zijn momenteel naar schatting zeventig tot honderd projecten gerealiseerd; zo’n twee- tot driehonderd zitten in de aanvraag- of vergunningsfase. In vrijwel alle gevallen gaat het om een tijdelijke vergunning. Sommige gemeenten zijn bereid hun nek uit te steken. Andere houden liever de boot af, uit angst voor ‘verrommeling’, ‘smurfendorpen’, een ‘huisje in het bos’ of een ‘stacaravan op een achtererf’.

Droomplek

Voor dat laatste was Apeldoorn blijkbaar niet bang. In 2019 nam de gemeente zelf het voortouw voor een experiment met tien tiny houses die zonder aansluiting op de nutsvoorzieningen mochten experimenteren met duurzame alternatieven. ‘Wil jij ook je eigen droomplek creëren? Meld je dan aan’, aldus een enthousiaste wethouder in een videoboodschap. ‘Er is nu nog enkel gras, de omgeving kun je zelf creëren.’
 

Loting

Bij minimaal zeven aanmeldingen zou de proef van start gaan. Het werden er veel meer. Door middel van loting werd een selectie gemaakt en nog geen jaar later ging de transformatie van het weiland van start met plaatsing van de zelfgebouwde huisjes van Klein Zuidbroek. De bewoners organiseren nu regelmatig open dagen om hun ervaringen te delen. Vaak gaan gemeenten echter pas aan de slag wanneer er een concrete aanvraag ligt van een burgerinitiatief. Initiatiefnemers hopen dan dat de gemeente een locatie ter beschikking wil stellen. Maar zelf een stuk grond voorstellen kan ook, bijvoorbeeld van een particulier of een kerk.

Tijdrovend

In Opsterland gaf de raad in 2018 de opdracht aan de gemeente om, in het kader van duurzaamheid, te onderzoeken wat de mogelijkheden waren voor tiny houses. Een concreet voorstel van een initiatiefgroep maakte dat de gemeente in actie kwam. Deze stelde een stuk grond ter beschikking: een weiland naast een volkstuinencomplex omringd door nieuwbouwhuizen. De ambtelijke organisatie wilde alles vervolgens zo goed en grondig mogelijk regelen. Degelijk, maar wel tijdrovend.

Bouwbesluit

De huisjes moeten volledig voldoen aan het Bouwbesluit. Ook moeten de huisjes ieder voor zich een aansluiting hebben op stroom, water en riolering. De huurprijs van de kavel zal op basis van deze investering worden berekend. Inmiddels hebben omwonenden bezwaar aangetekend tegen het project. En tijdens het vereiste flora- en faunaonderzoek trof de ecoloog een beschermde kikkersoort aan. De gemeente diende vervolgens een ontheffingsaanvraag van de provincie. De aanvraag, inclusief de voorwaarden waaronder de werkzaamheden zullen moeten worden uitgevoerd, is nog in behandeling bij een ecologische adviseur. Tot zolang ligt het project stil.

Kruimelgevallen

In Dronten ging het soepeler. De burgemeester opende in mei dit jaar de Kleine Wierse, een community met plek voor tien tiny huishoudens in Biddinghuizen. De eerste gesprekken tussen de initiatiefnemers en de gemeente vonden plaats eind 2019. Het college was enthousiast, maar het vinden van de locatie had wel wat voeten in de aarde. Nu pacht de community een perceel van zevenduizend vierkante meter voor een pilot van vijf jaar, met een mogelijke verlenging van telkens een jaar. Hiervoor maakt de gemeente gebruik van de kruimelgevallenregeling.

Gelijkwaardig

De Kleine Wierse maakt deel uit van een nieuwbouwlocatie in wording: De Graafschap. De tijdelijke tiny house bewoners hebben gebruik gemaakt van het gelijkwaardigheidsbeginsel. Dat houdt in dat een bouwvergunning ook verleend kan worden als de initiatiefnemer kan aantonen dat het woon- en leefklimaat gelijkwaardig is aan het Bouwbesluit. Dat betekende wel dat voor ieder huisje apart een vergunning moest worden aangevraagd.

Offgrid

De meeste bewoners leven offgrid; drie huisjes hebben een wateraansluiting. De pacht bedraagt 150 euro per huisje per maand. Daarnaast betaalt elk huisje gedurende de eerste vijf jaar 125 euro per maand voor de aanleg van een weg, een centrale aansluiting voor water en een voor elektriciteit. Omwonenden die al in de nieuwbouw van De Graafschap woonden, hebben geen bezwaar aangetekend. Op termijn wil de gemeente op de locatie de Kleine Wierse nog meer nieuwbouw realiseren; dan moet de groep verkassen. Maar als de ervaringen wederzijds positief zijn, zal de gemeente helpen bij het vinden van een vervangende locatie zodat de bewoners niet ‘op straat’ komen te staan. De gemeente huldigt het standpunt dat inwoners moeten kunnen wonen op een manier die bij hen past. Ook de provincie en het waterschap staan achter het experiment. 

EIB

Intussen heeft het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) onlangs in Nieuwsuur laten weten dat de overheid bescheiden bouwprojecten met 20, 30 of 40 huisjes in het buitengebied aan de rand van dorpen zou moeten toestaan. En volgens de directeur van het EIB komen wat hem betreft tiny house community’s daar dan ook voor in aanmerking.

Lees het hele verhaal over tiny houses deze week in BB23 (inlog).