Een daklandschap van groen en water

Groene daken worden soms nog geassocieerd met de geitenwollensokkenperiode van veertig jaar geleden, met 'ecologiese daken' vol sedumplantjes. Maar dergelijk 'lichtgewicht' groen is allang achterhaald, zeggen insiders. Steeds meer gemeenten proberen robuust groen op daken te bevorderen.

Gezond uitzicht 

En na de hete septembermaand in de grote steden zal de groen-blauwe boodschap beter landen. Planten verdampen immers water, leveren zuurstof en filteren fijnstof. De woningen op de bovenste etage zijn duidelijker koeler door de vegetatie. Verder wordt groen, bijvoorbeeld op de daken van parkeergarages geassocieerd met een gezonde leefomgeving. Uit wetenschappelijke literatuur blijkt dat alleen al het uitzicht op groen maakt dat mensen minder ziek zijn, beter werken en minder verzuimen.

Recreatie en energie

Friso Klapwijk, directeur van de Dakdokters, transformeert sinds 2010 'ongebruikte daken die liggen te zinderen in de zon' tot plekken voor natuurontwikkeling, waterberging, maar tegenwoordig ook voor doeleinden als recreatie, voedsel- en energieproductie. Hij noemt een groene omgeving ook een aantrekkelijke vestigingsplaatsfactor voor een stad. Klapwijk noemt Amsterdam en Rotterdam, maar ook Den Haag, Utrecht en Haarlem als koplopers van gemeenten die serieus werk maken van het dak als groene long voor de stad.

Enorme potentie

In Rotterdam spreken Eveline Bronsdijk en Paul van Roosmalen van de cluster Stadsontwikkeling van de gemeente zelfs van een 'daklandschap van multifunctionele daken'. 'We proberen groen en water te koppelen aan zowel energie-opwekking, sociale functies en aan nieuwe businessmodellen', zegt Van Roosmalen. De gemeente ziet een enorme potentie voor een daklandschap vanwege de oppervlakte van 14,5 km² ofwel bijna 1500 hectare aan meest platte daken in Rotterdam, een unieke situatie die vrijwel geheel het gevolg is van de wederopbouw van de stad na de Tweede Wereldoorlog. De verdichting van de stad en druk op de openbare ruimte zal alleen maar toenemen, zegt Bronsdijk'. En niet alleen in Nederland. 'Het is wereldwijd een trend dat steeds meer mensen in de stad gaan wonen. Op het dak is nog ruimte.'

Buitenlandse delegaties

Rotterdam ontvangt daarom vrijwel wekelijks delegaties uit binnen- en buitenland die de Rotterdamse adaptatiestrategie met eigen ogen willen zien en kennis willen nemen van de ambities en plannen voor het daklandschap. 'Op grote dakvlakken in de binnenstad zoals het dak van de Bijenkorf en het pand waar V&D in zat, streven we naar ruimte voor waterberging en energieopwekking met PV-panelen, maar we willen het businessmodel versterken door er bijvoorbeeld een catwalk voor mode en een nespresso-koffietent bij te zetten', zegt Van Roosmalen. 'Zo versterk je de functie en imago van het gebouw en kan er een verdienmodel voor de groene (natuur), blauwe (water) en gele (energie) functies ontstaan.'

Lucratiever

Ook Henk Vlijm van Optigroen, toeleverancier van alle benodigdheden van circa 80 procent van de groene daken in Nederland, ziet een opmars van het daklandschap. Volgens hem zijn ook projectontwikkelaars steeds meer geneigd in groene daken te voorzien. 'Uit welbegrepen eigenbelang is het voor hen lucratiever om in groene dak te voorzien', zegt Vlijm. 'Ze moeten immers voorzien in voldoende parkeerplaatsen en aan een wettelijke norm voor water- en groen in een nieuwe wijk. Het is voor hen aantrekkelijker om groene daken aan te leggen dan een vijver, want dat kost ruimte. Op die plek kunnen ze dan weer twee woningen kwijt.'

Duurzamer

Voor gemeenten is het aantrekkelijk. 'Retentiedaken in de vorm van een polderdak kost een paar centen, maar uitbreiding van het rioolstelsel, inclusief voorzieningen als bergbezinkbassins zijn eveneens kostbaar.' Volgens Vlijm geven sommige banken nu al een korting op de hypotheekrente voor huizen met groene daken doordat de huizen comfortabeler en duurzamer zijn en langer mee gaan.

Lees deze week in Binnenlands Bestuur het hele verhaal over groene daken in de serie over duurzaamheid.