Samen schoffelen zorgt voor spanningen

Mandeligheid, het beheer van openbaar gebied door bewoners, blijkt niet altijd te werken. In Almere mogen bewoners de grond weer teruggeven aan de gemeente.

Honderden stukken grond
De gemeente hanteert al jaren mandeligheid als manier voor bewoners om grond te beheren. Het gaat dan bijvoorbeeld om een vijver, een boomgaard of een binnentuin. Soms biedt de gemeente het zelf aan, het kan in het koopcontract van een projectontwikkelaar staan, maar bewoners kunnen ook zelf besluiten een vijver of straat te beheren. Almere schat het aantal mandelige stukken grond in de gemeente op enkele honderden.

Burenruzie
Een van de redenen om mandeligheid in te voeren was het bevorderen van de sociale cohesie. Die reden zal niet meer worden gebruikt door de gemeente, want mandeligheid leidt ook tot burenruzies. ‘Uit onderzoek bleek dat het vaak lastig is voor bewoners om het beheer in harmonie te blijven doen. De een is heel fanatiek en de ander doet niets. Dat levert spanningen op in de wijk’, aldus een gemeentewoordvoerder.

Strikte voorwaarden
De gemeente neemt grond terug, maar doet dat wel tegen strikte voorwaarden. Bewoners die meedoen moeten, bijvoorbeeld in hun VVE, unaniem besluiten afstand te doen van de grond. Ze moeten bewijzen de grond niet meer te kunnen beheren, bijvoorbeeld omdat het te duur is, vanwege fysiek ongemak of omdat de samenstelling van de bevolking is veranderd. ‘Daarbij moet er een publiek belang zijn om de grond terug te nemen, bijvoorbeeld een water waar boten niet meer doorkunnen als het niet wordt beheerd.’ Een adviescommissie moet dit beoordelen, waarna de gemeente een besluit neemt. ‘De grond krijgen we dan voor niets. Wel betalen we de transactiekosten, de notaris, en zijn er kosten voor de commissie. Daar hebben we 50.000 euro voor gereserveerd.’ De extra kosten voor het beheer van de grond door de gemeente zitten daar nog niet bij. ‘Dat zal in de reguliere beheerbudgetten moeten worden opgenomen.’

Juridisch
Mocht er geen unanimiteit zijn en de bewoners laten het beheer er toch bij zitten, dan is het niet de verantwoordelijkheid van de gemeente om de grond er toch netjes uit te laten zien. ‘Dat moeten we dan accepteren. De gemeente heeft er geen last van, voor de bewoners zelf is het zichtbaar.’ Ook als het publieke belang op het spel staat, is dit toch ondergeschikt aan de unanimiteitsbeslissing van de bewoners, zelfs als er dus maar eentje tegen is. ‘Dan kom je in ander juridisch vaarwater. Ik kan me voorstellen dat je mensen dan kunt sommeren, maar dat moeten we nog uitzoeken.’