Ruimtelijke ordening is failliet

Het is dan ook tamelijk verbijsterend, wat Noud Köper beschrijft in Woekeren met ruimte. Na lezing rest het beeld dat de ruimtelijke ordening in Nederland een zootje is, dat overheden elkaar vooral tegenwerken, en dat de broodnodige centrale regie zo niet ontbreekt, dan toch minstens ernstig tekortschiet. Het boek leest als één grote aanklacht tegen de procedurele stroperigheid waarop ons land zo langzamerhand welhaast een patent lijkt te hebben.

De kracht van het boek is dat Köper de schokkende conclusies met overtuigende voorbeelden onderbouwt. Bovendien trekt hij de conclusies niet zelf, maar doen zijn gesprekspartners dat voor hem. De geïnterviewden vormen een gemêleerd gezelschap van ex-topambtenaren, oud-ministers, gewezen bestuurders, architecten en projectontwikkelaars.

Architect Adriaan Geuze concludeert stellig dat de ruimtelijke ordening failliet is. En eigenlijk is er niemand in het boek die erin slaagt om deze vernietigende analyse te nuanceren; ook de oud-bewindslieden of -bestuurders niet. Eerder is het tegendeel waar: met elk citaat en met iedere nadere uitleg wordt het eigenlijk alleen maar erger. Hoop dat er in de nabije toekomst veel ten goede zal veranderen, is er nauwelijks.

Het onder de onlangs afgetreden minister Cramer in gang gezette beleid om meer binnenstedelijk te bouwen en de spaarzame vrije ruimte zoveel mogelijk intact te laten, lijkt bijvoorbeeld nu al tot mislukken gedoemd. Binnenstedelijk bouwen is duur, en geld is er niet.

Peter Noordanus, projectontwikkelaar en ex-wethouder van Den Haag, spreekt daarover duidelijke taal: ‘Er is wel constante zorg dat Nederland verrommelt, maar ambtelijk en politiek is er geen enkele wil om voor de kwaliteit van de ruimtelijke inrichting de rekening te betalen. Het departement heeft last van een overdosis marktoptimisme. Ze denken dat ze met allerlei bezweringsformules kunnen regelen dat de private sector het wel oplost.’

Woekeren met ruimte is tot stand gekomen met een financiële bijdrage van Bouwend Nederland, maar leest als een onafhankelijk journalistiek product. Volgens Köper heeft de vereniging voor bouw- en infrabedrijven op de inhoud dan ook geen invloed gehad.

Voor bestuurders en ambtenaren die werkzaam zijn in de ruimtelijke ordening, is het boek zonder meer een aanrader. Het zet aan tot denken en kan wellicht helpen om jarenlang ingesleten patronen te doorbreken. Maar voor mensen die wat verder van de materie afstaan, is het boek eveneens de moeite van het lezen waard. Doordat Köper de vaak ingewikkelde problematiek op toegankelijke wijze beschrijft, is het ook goed te volgen voor lezers zonder veel achtergrondkennis.

Boudewijn Warbroek, redacteur Binnenlands Bestuur

Noud Köper. Woekeren met ruimte. Over de inrichting van Nederland, Uitgeverij Business Contact, Amsterdam, ISBN 978 90 470 0250 5, 192 pagina’s, € 19,90.