‘Stadhuisplein Rotterdam is geen plein’

Het project Blik op de Stad moet beleidsmakers een beter beeld geven van publieksbeleving van de openbare ruimte. Maandag werd het startschot gegeven in Rotterdam.

Skihutgebouwen

‘Je moet eerst die vierbaanssnelweg Coolsingel oversteken. Vervolgens kun je niet doorlopen door de skihutgebouwen die er staan en dan kun je er alleen betaald zitten op de terrassen. Het Stadhuisplein is geen plein. Het is helemaal volgebouwd en verrommeld. Je hebt geen idee waar je heen loopt.’ Vick van der Put van P3 Communicatie en experimenteel psycholoog Marina Meeuwisse van de Hogeschool Rotterdam namen bij de presentatie van hun methode het Rotterdamse Stadhuisplein onder de loep.

Rampen

Volgens Van der Put is de Blik op de Stad-methodiek echt in de praktijk bruikbaar en kan het de stadsontwikkeling helpen. ‘Met de methode kunnen we objectief naar de openbare ruimte kijken, niet alleen vanachter het bureau, maar ook vanaf de straat. We hebben er een product van gemaakt.’ Hoewel maandag het startschot van het product was, hebben Van der Put en Meeuwisse al het Waterlooplein in Amsterdam geanalyseerd en wordt de methode gebruikt voor het programma van eisen voor de openbare aanbesteding van het Rotterdamse project Hart van Zuid. ‘We geven een pakketje mee waaraan ontwikkelaars moeten voldoen. Onze methodiek moet rampen voorkomen.’ Van der Put wijst erop dat stedenbouw vaak ontaardt in een prestigestrijd en dan niet de beste oplossing maar de sterkste partij wint. ‘Wij hebben geen last van ambtelijke ruzies.’

Feyenoord-supporters

De methode bestaat uit vijf stappen. Eerst wordt een visuele verkenning gedaan met een camera. ‘Je kunt het Stadhuisplein niet los zien van de rest van de omgeving.’ Daarna volgt een wetenschappelijke analyse van de beelden. ‘Wat was de gedachte achter het ontwerp en werkt het ook zo? Het Stadhuisplein is heel onaantrekkelijk. Tijdens de lunch gaan de mensen van het plein af. Hele stromen gaan eroverheen, maar niemand blijft hangen. Alleen ’s nachts, maar dan is het Top 40–publiek tussen de 18 en 30. Mensen associëren het ook met Feyenoord-supporters, niet als een plein van hen. ’

Beerput

Tijdens de derde stap worden de zorgvuldig geselecteerde beelden getest door ze voor te leggen aan mensen. ‘Tijdens bewonersavonden, maar ook door willekeurige mensen of via internet.’ Bij willekeurige mensen is het beeld vaak nog beter dan bij vaste bewoners. ‘Als buitenstaander zie je vaak meer dan als je er middenin zit.’ Het gaat om de eerste reactie van mensen op de beelden van hoe de ruimte er nu en mogelijk in de toekomst uitziet. ‘Het onbewuste geheugen neemt al onze beslissingen en die geven het door aan onze hersenen, zodat we denken dat we zelf een beslissing nemen. Als je dat boven water krijgt, dan hoor je wat mensen echt vinden. Je kunt een hele beerput opentrekken en krijgt de meest wilde associaties. ’

Monnikenwerk

Al deze gegevens worden samengevat in een SWOT-analyse. Hierin staat wat volgens de mensen en de wetenschap goed en fout gaat in de openbare ruimte met de achterliggende oorzaken. ‘Dat is het echte monnikenwerk.’ Tot slot kunnen Van der Put en Meeuwisse een nieuw scenario maken. De eerste twee fasen kosten bij elkaar ongeveer 5000 euro, de derde en de vierde kosten apart 5000 euro, afhankelijk van de grootte van het onderzoek. Dat geldt ook voor de vijfde stap. ‘Ik weet niet of we beleidsnota’s helemaal kunnen vervangen, maar met onze objectieve analyse kunnen we het participatietraject wel inkorten. Onze methode kan een hoop tijd en geld schelen.’

Op 5 maart kunnen Rotterdamse politici de methode beoordelen bij een volgende presentatie in Delfshaven.