Rekenkamer nog niet blij met noordelijk landbouwbeleid

Al jarenlang proberen de drie noordelijke provincies duurzame en natuurinclusieve landbouw te stimuleren. Tussen 2012 en 2018 stak Groningen daar 18,8 miljoen euro in, Drenthe gaf 11,8 miljoen uit en Fryslân 21,1 miljoen euro. Een flink deel hiervan werd bekostigd dankzij Europese subsidies.

Heeft dat veel opgeleverd? De Noordelijke Rekenkamer oordeelde in 2020 dat daar maar moeilijk zicht op te krijgen is. Nu twee jaar later heeft de rekenkamer gekeken of dat al anders is. Conclusie: veel van de aanbevelingen zijn destijds door de provinciale staten overgenomen, maar nog niet opgevolgd.

Wat is het effect?

Twee jaar geleden oordeelde de Noordelijke Rekenkamer dat maar moeilijk duidelijk werd wat het 'maatschappelijk effect' van de miljoenensubsidies was geweest. Ze schreef over Fryslân: 'De provincie Fryslân heeft gedurende de onderzoeksperiode niet vastgelegd en gemonitord welke subsidie-uitgaven zij specifiek voor ecologische verduurzaming van de landbouw heeft ingezet en wat de maatschappelijke effecten – de outcomes – daarvan zijn.'

En over Groningen en Drenthe:

'Informatie over maatschappelijke effecten van beleid, de mate waarin de primaire landbouwbeoefening gedurende een bepaalde periode is verduurzaamd, ontbreekt echter vrijwel geheel. (...) De vraag of beleid om landbouw duurzamer te maken tussen 2012–2018 het gewenste effect heeft gehad kan dus niet beantwoord worden. De provincie kan alleen iets zeggen over de mate waarin bepaalde inspanningen of activiteiten zijn verricht of geld is besteed – en dat gebeurt dan op hoog abstractieniveau in de jaarrekeningen (outcome-informatie).'

Mondjesmaat

Vond sindsdien verandering plaats? Mondjesmaat, zeggen de onderzoekers. In Fryslân heeft het bestuur zich ingespannen om de verduurzaming van de Friese landbouw beter te monitoren en een beter overzicht te krijgen van de gesubsidieerde projecten. Alsnog houdt de provincie 'de daadwerkelijke bijdrage van die projecten aan de beleidsdoelstellingen niet bij', schrijft de rekenkamer.

Drenthe dan? 'De verhouding tussen de provinciale inspanningen en de resultaten van de beleidsdoelen is nog steeds niet inzichtelijk (gemaakt) waardoor zicht op het maatschappelijk effect van de provinciale bijdragen uitblijft.' Over Groningen zeggen de onderzoekers exact hetzelfde.

Groningen erkent opnieuw de kritiek van de Rekenkamer. Het oude provinciebestuur laat weten dat er sinds het vorige rapport van de Rekenkamer nog maar weinig tijd is verstreken. Sommige verbeteringen komen er dus nog aan. Bovendien bemoeilijkte de coronapandemie het werk van de ambtelijke organisatie. Tot slot benadrukt Groningen dat het wel degelijk een publieke toegankelijke landbouwmonitor heeft, die bovendien uitgebreid zal worden.

Nog niet makkelijk

Drenthe laat weten dat het werkt aan de monitoring, in het kader van het programma Duurzame Melkveehouderij Drenthe en het vervolgprogramma Duurzaam Boeren Drenthe. Het doel is per boer gebruik te gaan maken van 'kritische prestatie indicatoren', maar dit is nog niet makkelijk.

Het Friese bestuur reageert summier, tot wrevel van de rekenkamer. Deze schrijft: 'De rekenkamer roept in herinnering dat Provinciale Staten deze aanbevelingen in 2020 hebben overgenomen en stelt vast dat de doorwerking van die oorspronkelijke aanbevelingen tot nu toe beperkt is. De aanbevelingen en de volledige implementatie ervan behoeven serieuze aandacht, juist ook voor de door de provincie gewenste duurzame toekomst van de landbouw in Fryslân.'