Provincies: 'Kabinet onderschat krimpproblemen'

Het kabinet onderschat de problemen die bevolkingskrimp met zich meebrengt en ook haar eigen rol daarin. Dat stellen Groningen, Limburg en Zeeland. Een op de vier gemeenten heeft straks te maken met krimp en dat is niet alleen maar in de nu bekende krimpregio’s.

Geen regionaal probleem

Bestuurders, wetenschappers en vertegenwoordigers van woningcorporaties uit de krimp- en anticipeergebieden - Oost-Groningen, Zuid-Limburg, Zeeuws-Vlaanderen, de Achterhoek en Friesland - spraken vorige week in een hoorzitting met leden van de Tweede Kamer over de kabinetsvisie op de bevolkingsontwikkeling in de komende twintig jaar. Het kabinet beschouwt krimp als een regionaal probleem, ten onrechte, zegt de Groningse gedeputeerde Marianne Besselink (PvdA). ‘Dit speelt niet alleen aan de randen van Nederland. De bevolkingsdaling treft een kwart van de gemeenten, verspreid over het hele land. Dit is een nationaal vraagstuk, het kabinet kan dit niet bij een paar regio’s neerleggen.’ Ook al omdat het oplossen van krimpproblemen, waar regionaal hard aan wordt gewerkt volgens Besselink, geld kost. De krimpgebieden kunnen dat niet alleen dragen.

Terugloop jonge kinderen tot wel veertig procent

Onderzoeker Tialda Haartsen (RUG) stelde tijdens de hoorzitting dat het aantal jonge kinderen (4-12 jaar) in veel regio’s in Nederland tussen 2013 en 2020 tot soms wel veertig procent zal teruglopen. Dat speelt in delen van Friesland, Groningen, de Achterhoek, Zeeland maar ook in het Groene Hart. Haartsen vreest daardoor een veel sneller verlies aan ook andere dagelijkse voorzieningen dan onderwijs in de regio. Bestuurders hebben dat nog onvoldoende op het netvlies.

Problemen stapelen 

De krimpprovincies willen dat het kabinet samen met hen een samenwerkingsagenda opstelt, om de komende vijf jaar de krimp samen te lijf te gaan. Ze willen daarbij aandacht voor het feit dat landelijke ontwikkelingen in bijvoorbeeld de zorg, het onderwijs en de woningmarkt de kwetsbare gebieden extra hard raken, zegt Besselink. ‘Die komen bij ons heel hard aan, omdat problemen zich opstapelen. Wij hebben geen ruimte in de arbeidsmarkt om bijvoorbeeld ingrepen in de sociale werkbedrijven op te vangen.’ En om de problemen op de particuliere woningmarkt op te lossen, is volgens de provincies geld van het rijk nodig, bijvoorbeeld in de vorm van een transitiefonds. Dat maakt het voor de krimpregio’s mogelijk om oplossingen te bedenken, zoals het onlangs gepresenteerde Gronings Gereedschap.

Knellende regels 

Bij het zoeken naar oplossingen lopen de provincies regelmatig tegen knellende regelgeving aan. Besselink overhandigde de Tweede Kamer een boekwerk vol regels op het gebied van onderwijs, werkgelegenheid en woningmarkt die de krimpaanpak belemmeren. ‘Het kabinet zegt dat ze problemen met regelgeving zullen oplossen. Maar steeds als wij met een belemmerende regel komen, luidt het antwoord dat ze de regels niet kunnen aanpassen, ook niet voor ons. In dit boekwerk hebben we ze allemaal op een rijtje gezet. Wij vragen het rijk nu om niet te zeggen wat niet kan, maar om aan te geven wat wel kan. Geef ons ruimte om te experimenteren.’

IPO-agenda

De krimpproblematiek is op dit moment geen agendapunt van provinciekoepel IPO, maar woordvoerder Sander Hage verwacht dat het nieuwe IPO-bestuur daar verandering in zal brengen. ‘Dit onderwerp raakt alle provincies. Het is goed om daar met elkaar over te spreken.’