‘Overheid kan zelf veel duurzamer’

Een grote meerderheid (bijna 80 procent) van de ambtenaren vindt dat de eigen werkgever meer kan doen voor het milieu en aan duurzaam inrichten van het werk. Een minderheid van 7 procent is wel tevreden over de duurzaamheid van de organisatie.

Dit staat in schril contrast met het beeld dat de overheid graag van zichzelf schept: 85 procent van de organisaties (gemeenten, provincies, Rijk en andere overheidsinstellingen) waarvoor de geënqueteerden werken, beweert zich in te zetten voor een duurzame, milieu- en mensvriendelijke maatschappij.

De ambtenaren zien hier in de praktijk niet genoeg van terug, blijkt uit de enquête van Binnenlands Bestuur. De ambtenaren zijn van mening dat vooral de interne bedrijfsvoering veel duurzamer kan. Meer dan driekwart geeft aan zich te ergeren aan de papierverspilling bij printen en kopiëren.

Sommige ondervraagden kwamen met oplossingen. Zoals de ambtenaar die voorstelt om de printers minstens tweehonderd meter van de werkplekken te plaatsen. Even snel iets uitprinten moet daarmee worden voorkomen. Regelmatig terugkerend is de opmerking dat de apparatuur bij de overheid standaard moet worden ingesteld op dubbelzijdig printen en kopiëren. Bovendien moeten dossiers volledig digitaal worden afgehandeld en bewaard.

Ook het energieverbruik op het werk kan veel beter, meent bijna 65 procent van de ondervraagde ambtenaren. Een vaak voorkomende opmerking is dat het energieverbruik door overbodige verlichting en verwarming snel moet worden teruggedrongen door niet alle werkruimtes constant te blijven verwarmen. Bovendien storen veel ambtenaren zich aan het ’s nachts verlichten van de eigen overheidsgebouwen of het ontbreken van spaarlampen.

Bijna vijftig procent meent dat ook de afvalinzameling en verwerking van de de overheid verantwoorder kan, gericht op meer afvalscheiding en hergebruik van grondstoffen. Dit sluit aan bij de voornemens van sommige gemeenten volgens de Cradle-to-Cradle-filosofie te werken. Er wordt dan gestreefd naar volledig hergebruik van afval binnen een gesloten kringloop. (Zie ook het artikel Let's cradle)

Een ruime meerderheid meent de overheid met het inkoopbeleid veel kan bereiken. Vooral in de aanschaf van goederen voor de eigen organisatie, maar ook bij aanbestedingen en subsidiëring van allerlei diensten. Als de overheid duurzaamheidseisen stelt aan leveranciers en ook controleert of leveranciers zich daaraan houden, gaat daar een grote stimulerende werking van uit, menen de ambtenaren.

Wel waarschuwen geenquêteerden dat de overheid geen strengere duurzaamheidseisen mag stellen aan burgers en bedrijven dan de eisen die ze zichzelf oplegt: ‘Voorbeeldgedrag is belangrijk. Hypocrisie is slecht voor het draagvlak onder duurzaamheid. Doe zelf datgene waartoe we anderen verplichten.’

Schijn

Duurzaamheid is voor de meeste ondervraagden geen modegril. Slechts één op de vijf ambtenaren is er wat somberder over en meent dat duurzaamheid een tijdelijk verschijnsel is. Wel antwoorden geënquêteerden dat de overheid zich meer op de uitvoering van het duurzaamheidsbeleid moet richten. ‘Hou de schijn niet op door er slechts over te praten, maar ga daadwerkelijk duurzaam te werk. Doe wat je belooft’, reageert een van de ambtenaren. Een ander: ‘De ambities moeten nu in de praktijk worden gebracht. Uitvoeren dus.’

Om vaart te maken met de uitvoering moeten gemeenten meer samenwerken (‘niet ieder voor zich wat leuke projecten’) en ‘per 100.000 inwoners een duurzaamheidscoördinator aanstellen’. Ongevraagd uiten verschillende ondervraagden kritiek op het in hun ogen verspillende gebruik van dienstauto’s. Ze menen dat als de overheid duurzamer wil werken hierbij ook past dat de dienstauto’s kleiner en milieuvriendelijker zijn en dat de eigen bestuurders wel wat vaker op de fiets of met het ov mogen reizen.

En het kopje koffie? Ruim veertig procent is tevreden over de duurzaamheid daarvan. Bijna een kwart van de ambtenaren mort en ziet graag dat Max Havelaarkoffie wordt geschonken. Een enkeling oppert om de frituurpan te bannen uit de overheidskantine om zo het energie- en vleesverbruik terug te dringen.

Eind mei/begin juni hield Binnenlands Bestuur een enquête onder ambtenaren over de duurzaamheid van de overheid. Aan de internet-enquête namen 937 ambtenaren deel die werkzaam zijn bij Rijk, provincies en gemeenten.