Renovatie oude schoolgebouwen vaak goedkoper

Schoolgebouwen uit de jaren zestig, zeventig en tachtig zijn ten onrechte afgedankt. Dat blijkt uit een onderzoek van de Stichting Mevrouw Meijer (MM). Stichting Mevrouw Meijer (MM) onderzocht in opdracht van de gemeente Haarlem de veertien basisscholen in stadsdeel Schalkwijk (32.000 bewoners). Ze stammen uit de genoemde decennia, en kunnen wat MM betreft alle veertien blijven staan: elf met een kleinere aanpassing, drie met een forse ingreep.

Lagere kapitaallasten
Volgens Wilma Kempinga van MM is dit resultaat ook elders van toepassing, ook in landelijk gebied: ‘Natuurlijk kun je te maken hebben met krimp en moeten twee van de vier scholen misschien dicht. De twee andere krijgen dan vaak nieuwbouw, omdat hun pand niet meer zou voldoen. “Morgen past niet in een gebouw van vroeger”, wordt dan gezegd. Maar dat is gewoon niet waar.’

Integendeel, stelt Kempinga, wijzend op enkele kenmerken van de ‘oude’ gebouwen: ruime, hoge klaslokalen met daglicht van twee kanten. ‘Dat krijg je dus nooit meer terug. De normen staan dat niet toe. Een duurdere exploitatie omdat je meer moet stoken? Dat wel, ja. Maar onze berekeningen laten zien dat de kapitaalslasten bij renovatie in plaats van nieuwbouw zo veel minder zijn, dat je per saldo 10 tot 30 procent goedkoper uit bent.’

De nieuwe scholen verrijzen vaak aan de rand van het dorp of de wijk, waar kinderen met de auto naartoe gebracht worden. ‘Op de oude locatie komen woningen. Die brengen geld op, ook omdat ze zo centraal gelegen zijn: precies in het midden van de wijk. Daar was de school destijds bewust neergezet, voor alle kinderen op loopafstand en zo het levend hart van de wijk vormend.’

Te weinig onderhoud
Je moet per gebouw bekijken wat wijsheid is, zeggen ze in Breda. Basisschool De Fontein in Breda-Noord is op, en zal over enkele jaren zijn gesloopt. Maar in hetzelfde stadsdeel zijn ook andere basisscholen te vinden, ook uit de jaren zestig, die nog prima mee kunnen. ‘In ons land had juist al lang veel méér gesloopt moeten zijn’, zegt Frank van Esch. ‘Er is veel te veel te lang overeind gehouden, met te weinig serieus onderhoud bovendien.’

Van Esch is bestuurder bij BreedSaam, een corporatie voor alle 69 Bredase basisscholen (met 84 gebouwen) die vorig jaar in het leven geroepen is. BreedSaam heeft een plan opgesteld waarin alle 84 panden de komende veertig jaar aan de beurt komen: voor grootscheepse renovatie dan wel nieuwbouw. De verhouding tussen renovatie en  nieuwbouw is ongeveer fifty-fifty. Een groot verschil met hoe het was.

Rituele dans
Nu BreedSaam de gemeentelijke onderwijshuisvesting met gelijk gebleven budget heeft overgenomen, moeten de bestuurders van de elf koepels het onderling eens zien te worden. Sanders: ‘Dat gaat prima. En we denken vier decennia vooruit. Voorheen was dat vier jaar, met een afzonderlijke lobby van ieder van  ons afzonderlijk, in de aanloop naar de verkiezingen. Die rituele dans hoeft gelukkig niet meer.’

Ook wethouder Miriam Haagh (PvdA) is blij met ‘doordecentralisatie’ BreedSaam. ‘De besturen komen met gezamenlijke afwegingen, op wijkniveau. In plaats van het eigen belang staat het belang van de wijk voorop.’ Volgend jaar verhuist De Fontein verhuist naar een nieuw op te trekken onderkomen in het deel van de wijk waar alle huizen zijn gesloopt en grotendeels opnieuw opgetrokken zijn. Renovatie was geen optie, legt Arnoud Wever, bestuurder van het pc-primair onderwijs (PCPO) Midden-Brabant, uit. Daar moet je 25 jaar mee verder kunnen, met nieuwbouw 40. ‘Als je renovatiekosten hoger zijn dan 25/40ste van de kosten voor nieuwbouw, kun je beter voor nieuw gaan. Dat bleek ruimschoots het geval.’

Nieuw hart
De gemeente betaalt 1,8 van de 2,4 miljoen euro voor de nieuwe Fontein, een besluit nog van vóór BreedSaam. Met de nieuwe school vlakbij het wijkcentrum wil de gemeente Geeren-Zuid, een buurt die in zwaar weer zat, ‘een nieuw hart’ geven. Met de nieuwe woningen erbij moet de wijk er sociaal-economisch op vooruit gaan, ook wat veiligheid en leefbaarheid betreft.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 17 van deze week