Opkontje voor de thuisbatterij: is dat wel verstandig?

‘We zijn het inmiddels eens met de feedback dat het in de eerste brochures die we rondstuurden niet duidelijk genoeg was dat het geen samenwerking met gemeenten was’, aldus Frank Breukelman. Hij is woordvoerder van Zonneplan, een aanbieder van zonnepanelen en laadpalen die is opgericht door de ondernemers achter vakantievergelijker Travelta. ‘Al stond het heus wel in die brochures vermeld, en ook op de website.’

Begin dit jaar begon het Zwolse bedrijf Zonneplan met een reclamecampagne voor thuisbatterijen. Prominent op het voorplat van de huis-aan-huis verspreide folders stond de naam van de gemeente waar het energiebedrijf actief werd. Meerdere gemeenten lieten hun inwoners weten hier niks van te weten, en ook Vereniging Eigen Huis waarschuwde voor verwarring.

De brochures

Inmiddels zijn de brochures aangepast, zegt Breukelman, en lieten de Zwollenaren een mea culpa horen. Zand erover dus. Tegelijkertijd vertelt dit incident een groter verhaal, dat doet denken aan Vlaanderen een paar jaar geleden. Destijds verstrekte de overheid van onze zuiderburen tijdelijk subsidie voor thuisbatterijen, waarna ook daar commerciële partijen de kans grepen en uiteindelijk tienduizenden opslagapparaten bij de Vlamingen installeerden. In Vlaanderen was het de energieminister die zich eveneens boos maakte over vertekende informatie in de reclamefolders van aanbieders.

De tijd rijpt

De parallel tussen Vlaanderen toen en Nederland nu is het momentum voor thuisbatterijen. Toen in België waren er meerdere redenen: de subsidie, de afschaffing van wat Vlamingen de ‘terugdraaiende teller’ noemen, en de hoge stroomprijzen.

Nu in Nederland rijpt de tijd dankzij de afschaffing van de salderingsregeling voor zonnepanelen, per 2027. Ook belangrijk zijn de terugleverkosten voor de zonne-
energie die huishoudens invoeden op het net. Al in 2023 werd een groeispurt zichtbaar: er kwamen 40.000 thuisbatterijen bij in de Nederlandse woningen. Een gemeente als Schouwen-Duivenland biedt vanaf 2025 een subsidie aan voor thuisbatterijen van maximaal 10 kWh. Het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten (SVN) laat weten dat het de afgelopen twee maanden 91 thuisbatterijen financierde, als uitvoerder van de duurzaamheidslening van gemeenten. Tot slot willen ook partijen in de Tweede Kamer de thuisbatterij een financieel opkontje te geven. Eén overtuiging daarbij is dat ze kunnen helpen tegen prangende netcongestie.

Thuisbatterij als handelsmachine

Maar wacht eens even. De discussie over de thuisbatterij blijkt nog helemaal niet beslecht. Neem Ton van Cuijk, lid van de thuisbatterijen-werkgroep van Netbeheer Nederland, de branchevereniging van netbeheerders. Als je hem vraagt of de overheid nu al moet inzetten op de thuisbatterij, zegt hij: ‘Nog niet stimuleren zolang er geen goede regels zijn.’

De reden hiervoor heeft te maken met dé reden waarom Zonneplan begin dit jaar de thuisbatterijcampagne begon: er is geld te verdienen door met de capaciteit ervan te handelen. ‘Het kan nu nog niet uit om een thuisbatterij puur te gebruiken voor het opslaan en later weer gebruiken van de stroom van de zonnepanelen op je dak’, verduidelijkt woordvoerder Frank Breukelman. ‘Zelfs als de salderingsregeling is afgeschaft, denk ik niet dat dat opweegt tegen de kosten van een batterij.’

‘We zetten de thuisbatterij daarom nu in als een handelsmachine op de energiemarkt’, vervolgt hij. ‘Daarbij werkt het heel simpel zo dat de batterij stroom opslaat als die goedkoop is (dan is er vaak een overschot op het net aan wind- of zonnestroom) en weer teruglevert op het moment dat de prijs hoog is. Dan verkoopt hij die stroom weer, als het ware. Er waren al langere tijd signalen dat daar rendement op te maken is. Voor ons was dat de grootste reden om nu een thuisbatterij in de markt te zetten.’

De onbalansmarkt

De energiemarkt waar Breukelman het over heeft, is de zogeheten onbalansmarkt, die onder regie staat van netbeheerder TenneT. Het landelijke stroomnet moet een bepaalde frequentie behouden. De markt draait elke dag opnieuw om de prognoses van de nationale stroomvraag en het stroomaanbod. Om die in balans te houden, krijgen marktpartijen prijsprikkels om hun opwek of afname van energie aan te passen. Ook een bedrijf als Zonneplan kan op die onbalansmarkt actief zijn, dankzij die duizenden thuisbatterij-eigenaren waarmee het een contract heeft.

Actief meedoen aan een onbalansmarkt kan vanaf een vermogen van 1 MW, dus in theorie kunnen ook honderd huishoudens met elk een thuisbatterij van 10 kW de handen ineenslaan en de onbalansmarkt betreden.

Het probleem is dat die markt lokaal de netcongestie juist kan verergeren, als de prijsprikkels ervoor zorgen dat op het drukste moment van de dag al die thuisbatterijen beginnen te laden. Dat geldt bijvoorbeeld tussen zes en acht uur ‘s avonds, als mensen en masse thuiskomen van het werk, de huislampen en de warmtepomp aanzetten, en de stekker in de elektrische auto steken.

Thuisbatterij-scepticus

Dit is een van de redenen dat Thomas Dekker, business developer bij Stimuleringsfonds Volkshuisvesting, een thuisbatterij-scepticus is. ‘Op hoofdlijnen heeft de thuisbatterij een heel aantrekkelijk verhaal: overdag sla je stroom op en ‘s avonds kun je die weer gebruiken’, zegt hij. ‘Na afschaffing van de salderingsregeling hoef je dan minder terug te leveren. Maar als je naar de business case en netcongestie kijkt, wordt het een veel genuanceerder, maar ook heel complex verhaal. Ik denk dat de gemiddelde consument dat niet zo scherp voor ogen heeft. Ik hoor veel mensen zeggen: “Over een paar jaar kunnen we wel een thuisbatterij nemen”. Dan kost het best veel tijd om uit te leggen waarom dat misschien niet zo’n goed idee is, of wat de gevolgen kunnen zijn. Terwijl dat zinnetje: “Je slaat je stroom op en je gebruikt het ‘s avonds” – ja, dat snapt iedereen.’

Lees de rest straks in de papieren versie van BB23, of online.