Opknapbelasting

Geleen is nog een zelfstandige gemeente als de gemeenteraad in 1992 akkoord gaat met een herinrichtingsplan en het bijbehorend kostenbesluit neemt. De gemeente wil pleinen, straten, parkeervoorzieningen en een busstation herinrichten. Het verkeersvrije winkelgebied zal worden uitgebreid. Sierbestrating, beplanting, verlichting, kunstwerken en waterpartijen worden aangelegd of uitgebreid.

Van de 20 miljoen gulden die dit kost, wil de gemeente ongeveer een kwart terughalen met een baatbelasting van ruim 80 gulden per vierkante meter. De bedragen van de aanslagen variëren van 9 mille tot ruim 3 ton (in één keer). De Hema, V&D en andere detaillisten vechten de aanslag aan. In 2005 boeken zij succes bij het gerechtshof Den Bosch, dat vindt dat het verband tussen de voorzieningen en de lasten niet duidelijk is.

Geleen, dat inmiddels is gefuseerd met Sittard en Born, gaat in cassatie ‘omdat we er van overtuigd waren dat de uitspraak niet goed was’, zegt Maarten de Kever. Wel vormt de gemeente alvast een potje voor het geval de verordening definitief wordt afgeschoten. Voordat het genadeschot valt, stuiteren de procederende partijen via de Hoge Raad naar het gerechtshof Arnhem. Dat hof moet bekijken in hoeverre de herinrichting méér is dan het wegwerken van achterstallig onderhoud. Vormen de nieuwe voorzieningen een ‘wezenlijke verandering’ ten opzichte van de oude situatie? Of gaat het meer om het ‘wijzigen, vervangen of verplaatsen’ van bestaande voorzieningen?

Het Arnhemse hof bestudeert de werkzaamheden in het hele herinrichtingsgebied onder meer aan de hand van foto’s. Conclusie: hooguit de kunstwerken en waterpartijen zijn iets extra’s dat de heffing van baatbelasting had kunnen rechtvaardigen.

Nadat de gemeente ook tegen dit oordeel in cassatie is gegaan, zegt de Hoge Raad dat er niets mis is met de benadering van het hof. Daarmee valt ook in Geleen het doek voor de baatbelasting. In 2010 heeft de Hoge Raad de baatbelasting voor de herinrichting van de centra van Hengelo en Breda namelijk al een doodsteek toegebracht.

‘Wil je baatbelasting kunnen heffen, moet het meer dan een opknapbeurt zijn. Je moet echt iets toevoegen aan een gebied,’ zegt Ingomar Souren, advocaat van drie van de twaalf succesvolle bezwaarmakers.

De twaalf volhouders krijgen de betaalde baatbelasting terug. Dat kost de gemeente inclusief rente bijna 1 miljoen euro. Als de gemeente de andere aangeslagenen ook zou terugbetalen, lopen de kosten op tot 3 miljoen en dat geld is er niet. Want ondanks het reservepotje moet de gemeente nog ergens 4 ton vandaan halen om de volhouders te voldoen. Voor dat bedrag is dan eens te meer duidelijk geworden dat een herinrichting anders moet worden gefinancierd.

Vindplaatsen: LJN BP2135 (Geleen), BM7234 (Hengelo), AZ0355