Arbeidsmigrant ontbeert kennis over registratie

Er bestaat bij arbeidsmigranten veel onwetendheid over de wijze waarop ze zich bij gemeenten zouden moeten registreren. Onder arbeidsmigranten met een laag inkomen weet een kwart niet of ze in de BRP zijn opgenomen. Driekwart van hen heeft de afgelopen vier weken last gehad van angst en depressieve gevoelens.

Nulmeting

Voor het eerst is het wel en wee van de honderdduizenden arbeidsmigranten in Nederland onder de loep genomen. Niet eerder, schrijven de onderzoekers achter ‘Zicht op arbeidsmigranten, een belevingsonderzoek naar de positie van EU-arbeidsmigranten derdelanders en ontheemde Oekraïners in Nederland’, is de doelgroep zelf op zo uitgebreide schaal ondervraagd over hun ervaringen. Het onderzoek in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is een nulmeting en moet in de toekomst worden herhaald.

Helft ingeschreven

De helft van de arbeidsmigranten met een inkomen tot maximaal 130 procent van het minimumloon stelt te zijn ingeschreven in de BRP als ingezetene. Een klein deel zegt als niet-ingezetene (RNI) te zijn ingeschreven (8 procent). Eén op de zeven geeft aan op geen enkele manier ingeschreven te zijn in de BRP. Opvallend is dat meer dan een kwart van de respondenten van zichzelf niet zegt te weten of ze staan ingeschreven in de BRP (26 procent).

Discrepantie

Volgens de onderzoekers is de inrichting van het registratiestelstel voor veel EU-burgers met een laag inkomen ‘(te) complex’. ‘Tijdens de gesprekken die we voerden tijdens het veldwerk werd duidelijk dat voor veel van deze mensen onduidelijk is wat het verschil is tussen een ingezetene en een niet-ingezetene en of ze zich bij de gemeente of de RNI hebben ingeschreven. We zien dan ook een grote discrepantie tussen de uitkomsten van dit onderzoek en de [veel hogere, red.] cijfers in de CBS-Migrantenmonitor.’

Werkgever

Een mogelijke verklaring voor dat verschil zou kunnen zijn dat een deel van de werkgevers de inschrijving van de arbeidsmigrant in de BRP faciliteert. ‘In deze gevallen hoeven de werknemers alleen op de juiste tijd klaar staan en brengt de werkgever ze naar het loket waar zij zichzelf dienen in te schrijven. Het is goed mogelijk dat in deze gevallen niet duidelijk is voor de recent aangekomen EU-burgers op wat voor manier zij in de BRP ingeschreven staan.’

Ontevredenheid

Het percentage arbeidsmigranten dat zich wél inschrijft stijgt naarmate zij langer in Nederland verblijven. Het percentage dat niet weet hoe zijn geregistreerd staan, neemt onder langere verblijvers sterk af. Onlangs wees onderzoek van Binnenlands Bestuur en de G4 en G40 al uit dat er veel ontevredenheid onder gemeenten bestaat over het huidige systeem van registreren.   

Woning

De arbeidsmigranten met een laag inkomen leunt voor wat betreft zijn woning sterk op de  werkgever. Het overgrote deel van hen geeft aan dat zij hun woning hebben gevonden via de werkgever of ze huren van de werkgever. Voor een deel van hen geldt dat, hoewel dit wettelijk verboden is, hun huurcontract gekoppeld is aan de arbeidsovereenkomst. Van hen is 62 procent (zeer) tevreden met de huurwoning, dat is 8 procent lager dan het gemiddelde van Nederlandse huurders.
 

Woning delen

De afhankelijkheid van de werkgever voor de woning neemt af naarmate de arbeidsmigrant langer in Nederland verblijft. Ze huren dan vaker een woning in de private of corporatiesector. Ook het percentage arbeidsmigranten dat een woning moet delen neemt geleidelijk af bij een langere verblijfsduur. De onderzoekers constateren dat bij een verblijfsduur van meer dan vijf jaar het aantal delers is gehalveerd.

Depressie

Veel arbeidsmigranten met een laag inkomen ervaren angst- of depressiegevoelens. Meer dan driekwart van hen heeft de afgelopen vier weken angst- of depressiegevoelens gehad. In de provincie Zuid-Holland speelt dit het meest. Volgens de onderzoekers hebben ingeschrevenen vaker psychische klachten dan niet-ingezetenen of ongeregistreerden. ‘Vergeleken met de psychische gezondheid onder Nederlanders zonder migratieachtergrond is er een zeer groot verschil in mentale gezondheid.’

Gezondheid

Opvallend is dat de ervaren gezondheid van arbeidsmigranten met een laag inkomen afneemt naarmate men langer in Nederland verblijft. ‘Hoewel dit kan samenhangen met de gemiddelde hogere leeftijd van de groep die hier langer verblijft, oudere personen ervaren een slechtere gezondheid, is het ook mogelijk dat het type werk en de positie in de maatschappij ertoe leidt dat men een steeds slechtere gezondheid gaat ervaren.’

Te complex

Tot slot blijkt uit dit onderzoek dat de inrichting van het Nederlandse systeem voor veel EU-burgers met een laag inkomen (te) complex en onduidelijk is. Behalve dat veel arbeidsmigranten niet weten of zij in de BRP geregistreerd staan, bestaat er ook veel onbekendheid met de CAO, de Nederlandse Arbeidsinspectie en de vakbond. Ook weten ze vaak zelf niet of ze voor een Nederlands of buitenlands bedrijf werken en wat voor contract ze precies hebben. ‘Ook zien we dat voor het vergaren van informatie gebruik wordt gemaakt van de informele kanalen en dat officiële kanalen van bijvoorbeeld de overheid vaak minder bekend zijn.’