Noord-Holland is helder: NNN-deadline halen we niet

De provincie Noord-Holland laat het doel los om in 2027 de laatste paar duizend hectares van het Natuurwerk Nederland aan te leggen. Dat meldde GroenLinks-gedeputeerde Rosan Kocken maandag tijdens een statenvergadering. Het besluit is des te opvallender, doordat de provincie Zuid-Holland vorige week wel besloot alles op alles te zetten om het doel te halen. Onder andere BBB-gedeputeerde Mariëtte van Leeuwen verdedigde toen het plan om de boeren van wie het land nodig is volledig schadeloos te stellen of mogelijk zelfs te onteigenen.

Aanleiding voor de bekendmaking van het besluit door gedeputeerde Rosan Kocken was een vraag van D66-statenlid Krista Jansen. Zij had tot haar verrassing die ochtend van een provincieambtenaar gehoord, tijdens een technische briefing aan de staten, dat het eindjaar 2027 van tafel gaat. Dit is het jaar waarin alle provincies hun aandeel in het Natuurnetwerk Nederland (NNN) moeten hebben afgerond, op basis van afspraken die zij al in 2013 met het rijk maakten.

Op de klompen aanvoelen

Maar gedeputeerde Kocken zegt simpelweg de middelen niet te hebben om het NNN-doel op tijd te halen, gezien ook de andere opgaven waaraan de provincie Noord-Holland moet voldoen binnen het Nationaal Plan Landelijk Gebied. Daar hoort het stikstofdossier bij, maar ook de reductie van broeikasgassen en de waterhuishouding. ‘Ik denk dat iedereen op zijn klompen aanvoelt’, zei Kocken, ‘dat de ambitie om in 2027 het NNN af te ronden, afgezet tegen de ongeveer 500 miljoen euro die daarvoor nodig is die wij in de provinciale begroting de afgelopen twintig jaar niet hebben gereserveerd, een heel moeilijk verhaal wordt.’

Overigens noemde gedeputeerde Rosan Kocken nog een tweede reden voor het niet halen van de deadline. ‘Uiteindelijk zitten we met hectares die van mensen zijn die op dit moment niet van zins zijn om natuur te maken van hun perceel. We moeten gaan kijken of we die hectares bijvoorbeeld kunnen onteigenen, maar dat is een proces dat in tijd niet gehaald zal kunnen worden.’ Ze merkte daarbij op dat ook andere provincies ermee worstelen het NNN-doel te halen.

Onvoldoende gebleken

Dat Noord-Holland het NNN-jaar 2027 onhaalbaar acht, stond met zoveel woorden al in een document dat vorige week uitkwam. Het Interprovinciaal Overleg (IPO) publiceerde toen zijn zienswijze op het vorig jaar door het kabinet gepubliceerde ontwerp voor het Nationaal Plan Landelijk Gebied. Hierin liet de provincie optekenen: ‘In Noord-Holland zijn de Natuurpact-afspraken onvoldoende gebleken voor de realisatie van ons volledige oppervlakte NNN.’

Het Natuurpact tussen provincies en rijk vormt de basis van de NNN-ambities. Vorig jaar concludeerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat het een te groot streven is om in veertien jaar 80.000 hectare nieuwe natuur te creëren. ‘Van de 80.000 ha zijn inmiddels ruim 45.000 ha gerealiseerd’, schreef het PBL. ‘Ondanks grote stappen voorwaarts wordt het doel eind 2027 niet gehaald.’

Ook los van de moeilijkheid om de NNN-doelen te halen, betoonden de provincies zich in hun zienswijze op het Ontwerp-NPLG behoorlijk kritisch. Ze vinden onder andere dat het NPLG te weinig oog heeft voor het feit dat de provincies in hun landelijk gebied ook ruimte moeten vinden voor woningbouw, energietransitie, infrastructuur en de wensen van het ministerie van Defensie.

Provincie Groningen: onacceptabel

Verder vindt het IPO de doelen niet helder genoeg, hebben de provincies naar eigen zeggen te weinig financiële middelen, is er onduidelijkheid over welk deel van de uitdagingen de rijksoverheid op zich neemt, moet er meer aandacht zijn voor de leefbaarheid van het landelijk gebied als boerenbedrijven verdwenen zijn, en moeten andere boeren nog toekomstperspectief krijgen.

Opwinding is er over de aanwijzing door het kabinet van ‘nutriënt verontreinigde gebieden’, waar teveel stikstof en fosfaat in het water zit. Zo staat er in de zienswijze: ‘De provincie Groningen vindt het onacceptabel dat er uit gegaan wordt van verouderde waterkwaliteitsgegevens waardoor er een gerede kans bestaat dat gebruikers en waterschappen beperkingen opgelegd krijgen die niet nodig zijn.’ Hetzelfde speelt in het zuiden van Nederland: ‘Uit recente onderzoeken blijkt dat voor een aantal beken in Limburg de belasting uit de landbouw geringer is dan blijkt uit de voor de aanwijzing gebruikte, verouderde, gegevens. Hierdoor zijn in Limburg een aantal gebieden ten onrechte als NV-gebied aangewezen.’

Te grote grutto-ambitie

Zowel Zuid- als Noord-Holland klagen erover dat het kabinet weinig financiële instrumenten heeft ontwikkeld die relevant zijn voor boeren in hun gebied. In deze provincies zijn nauwelijks piekbelasters, dus de uitkoopregeling gericht op die categorie boeren helpt beide provinciebesturen niet. Zij willen daarom ander generiek rijksbeleid. Zuid-Holland noteert gefrustreerd: ‘We zijn nu bijna vijf jaar verwijderd van de Raad van State-uitspraak over het Programma Aanpak Stikstof (PAS) en er is vanuit het rijk nog niets gedaan qua generieke maatregelen wat substantieel effect heeft op de NH3-uitstoot in Zuid-Holland.’

Ook vindt Zuid-Holland dat het rijk een te grote weidevogelambitie heeft. In Nederland moeten er 90.000 broedparen van grutto's komen. Onhaalbaar, zegt de provincie. ‘Daarmee wordt voorbij gegaan aan het feit dat het hele landschap er anders uitziet dan in de jaren zestig en zeventig (toen veel polders nog echt open waren) en er een sterke toename is geweest van predatoren.’