Noord-Holland biedt te weinig woningen voor ‘pardonners’

Het rijk heeft Noord-Holland gedreigd met ingrijpen als die provincie niet meer moeite doet asielzoekers die onder het generaal pardon vallen, aan een huis te helpen. Op andere plaatsen in het land ligt de huisvesting van deze zogeheten ‘ generaal-pardonners’ wel behoorlijk op schema.

Dat verklaart Ed Nijpels, voorzitter van de Taskforce Huisvesting Statushouders. Volgens Nijpels, die tot 1 mei commissaris van de koningin in Friesland was, zou Noord-Holland ‘zich moeten schamen’ als het zover komt dat de VROM-inspectie echt moet ingrijpen: ‘Het zou uniek zijn. Ze hebben onlangs echter wel een waarschuwing in die richting gekregen.’

De provincie op haar beurt heeft de gemeenten op 7 juli gedreigd in te grijpen tenzij ze nog dit jaar voor meer dan driehonderd statushouders een woning leveren. Volgens de gemeenten is een deel van het probleem dat veel alleenstaande statushouders liever in de stad wonen, dan in een dorp. Landelijk zijn alle gemeenten samen verantwoordelijk voor het huisvesten van de 27.500 mensen die vorig jaar alsnog een verblijfsvergunning hebben gekregen op grond van het generaal pardon.

Het verlenen van onderdak brengen moet gebeuren vóór 1 januari 2009. Die huisvestingstaak komt bovenop de reeds bestaande jaarlijkse verplichting om reguliere asielzoekers aan een huis te helpen. Als een gemeente verzaakt, kan de provincie op kosten van de gemeente woningen vorderen. Als de provincie die toezichthoudende taak echter niet goed uitvoert, kan de VROM-inspectie op haar beurt woningen vorderen en de rekening naar het provinciehuis sturen. Die stap hangt Noord-Holland nu boven het hoofd, aldus Nijpels. In menig ander deel van het land gaat het huisvesten van de ‘pardonners’ wel voortvarend. In Rotterdam is onlangs de tienduizendste ‘pardonner’ aan onderdak geholpen.

Toestroom

Tal van gemeenten hebben hun taakstelling inmiddels gehaald of zijn daar zelfs al overheen gegaan. Een voorbeeld van dat laatste biedt Enschede en de omliggende regio Twente. Enschede is de eerste 100.000-plus-gemeente die haar taakstelling (256 personen) heeft volbracht. In de Oost-Nederlandse gemeente zijn inmiddels 310 mensen gehuisvest. ‘En er staan er nog negentig op de wachtlijst’, aldus Nijpels. Dat laatste valt te verklaren uit het feit dat generaal-pardonners naar gemeenten blijken te trekken waar de zaken goed zijn geregeld. ‘Die gemeenten krijgen dus een extra toestroom, bovenop hun taakstelling.’

Twee derde van de omliggende Twentse gemeenten heeft hun taakstelling inmiddels ook al gehaald en kunnen dus de overloop vanuit Enschede eigenlijk niet opvangen, legt Nijpels uit. ‘De mensen op de Enschedese wachtlijst kunnen misschien nog elders in de provincie Overijssel worden ondergebracht, maar wat als de stroom daarna nog steeds blijft komen? Gemeenten die hun zaakjes goed op orde hebben mogen hoe dan ook niet ten onder gaan aan hun eigen succes’, stelt Nijpels.

‘We constateren dat groeiende aantallen gepardonneerden elders in Nederland die nog niet zijn gehuisvest, hun blik op Enschede richten’, zo schrijft ook verantwoordelijk wethouder Ed Wallinga in een gemeentelijke nieuwsbrief. ‘Deze toevloed kunnen we nu niet aan. Een mogelijk aanzuigende werking als gevolg van onze aanpak moeten we vermijden.’

Verblijfplaats

Volgens woordvoerder Jan Schukkink van de gemeente Enschede is het soepele verloop van de zaken in Enschede ‘te danken aan een goede samenwerking met de woningcorporaties en aan de éénloket-functie die we hier hanteren’. Nijpels oppert dat het COA (Centraal orgaan opvang asielzoekers) een taak zou kunnen krijgen bij het doorgeleiden van woningzoekende generaalpardonners naar een andere provincie die haar taakstelling nog niet heeft vervuld.

Op de site van de taskforce (www.thuisgeven.nl) is na te gaan hoe ver de huisvesting per provincie en per gemeente is gevorderd. Noord-Holland moet nog 3033 van de 4370 woningen leveren. Zuid-Holland zit overigens ook in de ‘oranje’ gevarenzone, met pas 2179 mensen gehuisvest en nog 4370 te gaan. Koploper onder de provincies is Zeeland, dat haar taakstelling (665) inmiddels heeft vervuld. Goede tweede is Groningen met 721 plekken gevuld en nog 260 te gaan.

Landelijk doemt er momenteel nog een ander knelpunt op, vertelt taskforce-voorzitter Nijpels. Van de gepardonneerden bevond zich grofweg de helft in een opvanglocatie van het COA, terwijl zo’n 13.500 mensen elders onderdak was. Van die laatste groep is ongeveer een kwart in beeld bij gemeenten, maar van zo’n negenduizend mensen is de verblijfplaats niet exact bekend. Ze hebben hun verblijfsvergunning veelal in handen gekregen via het kantoor van hun advocaat, maar het is onduidelijk waar deze mensen zich daadwerkelijk ophouden. Vastgesteld is inmiddels al dat menig statushouder, na ontvangst van zijn pasje in de ene gemeente, vertrekt naar een andere gemeente om daar een huis te vragen.

Daarnaast vinden veel gegadigden zelf een woning, of ze trekken in bij vrienden of familie, zonder dat de gemeente waar ze staan ingeschreven dit weet. Om een reëel beeld te krijgen van de vraag naar woningen moet deze ‘onzichtbare’ groep statushouders alsnog in beeld worden gebracht, aldus Nijpels. Hij heeft verantwoordelijk staatssecretaris Albayrak (Justitie, PvdA) onlangs per brief voorgesteld het COA ook deze taak op zich te laten nemen. Op die manier zal ook de verhouding duidelijk worden tussen de taakstelling en het feitelijk aantal gepardonneerden dat een huis zoekt binnen een bepaalde gemeente, aldus Nijpels.