'Keuzes in bereikbaarheid vaak te eenzijdig'

Overheden kiezen in hun bereikbaarheidsbeleid te eenzijdig voor het oplossen van knelpunten en investeringen in nieuwe infrastructuur. Er zou meer aandacht moeten komen voor integrale oplossingen, waarbij ook verstedelijkingsbeleid, woningbouw en verkeersspreiding worden meegenomen. Dat betoogt de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in een advies aan de Tweede Kamer.

Regio

Een aantal regio’s wijzen al langer op het belang om bereikbaarheid en gebiedsontwikkeling gezamenlijk te benaderen. Zo willen de metropoolregio’s Amsterdam en Rotterdam-Den Haag de woningbouwplannen en verdere verstedelijking gezamenlijk aanpakken met nieuwe investeringen in infrastructuur en openbaar vervoer. Om die reden weigert Utrecht de bouw van woningen in de Rijnenburgpolder: er is geen geld om te investeren in de infrastructuur die nodig is voor die staduitbreiding.

Ouderwets

Maar in Den Haag is het beleid vaak gefragmenteerd. De focus ligt vaak te eenzijdig om het wegnemen van knelpunten en de bouw van nieuwe wegen en spoorlijnen. De denkbeelden over bereikbaarheid stammen vaak nog uit de vorige eeuw, stelt de Rli.  ‘Zowel het publieke debat als de partijpolitieke profilering (die elkaar wederzijds beïnvloeden), zijn sterk geworteld in het klassieke onderscheid tussen auto en openbaar vervoer zoals dat in de jaren zeventig van de vorige eeuw is ontstaan – inclusief de tegenstellingen die daarbij horen, zoals “Ben je voor individuele vrijheid, dan ben je vóór de auto” en “Ben je voor solidariteit of het milieu, dan ben je vóór trein of bus”.’ Maar dit soort ouderwetse tegenstellingen verliezen steeds meer aan betekenis door andere maatschappelijke voorkeuren en technologische ontwikkelingen, zoals thuiswerken en digitaal vergaderen. Er worden wel programma’s opgetuigd om bereikbaarheid te vergroten door verkeersspreiding of bevorderen van digitaal werken, maar volgens de Rli zijn dat vaak tijdelijke programma’s en pilots.

Breder

In het bereikbaarheidsbeleid moet de politiek daarom breder kijken naar alle oplossingen die er zijn, naast het oplossen van fysieke knelpunten, zoals gedragsbeïnvloeding en het verminderen of verspreiden van verplaatsingen door innovatieve mobiliteitsconcepten. Maar ook moet beter worden gekeken naar ruimtelijke oplossingen, zoals slimmere lokatiekeuzes voor verdere verstedelijking. De Rli ziet dat dit in verschillende regio’s al wordt toegepast, maar blijkt de praktijk vaak weerbarstig. ‘In veel verstedelijkingsprogramma’s spelen beleidskeuzes uit het verleden nog een belangrijke rol. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om keuzes die samenhangen met de zelfstandige groeibehoefte van gemeenten en in dat verband reeds ingenomen grondposities. Het beperken van de toekomstige mobiliteitsbehoeften was daarbij niet altijd doorslaggevend. Dat de keuze van woon- en werklocaties vooral decentraal wordt gemaakt en de financiering van eventueel benodigde infrastructuur veelal een rijksverantwoordelijkheid is, helpt daarbij niet.’