‘Ze denken dat hier ruimte genoeg is’

Tientallen hectaren aan datacenters, honderd grote ­windturbines en huisvesting voor duizenden arbeidsmigranten. Het is de bewoners van Hollands Kroon niet in de koude kleren gaan zitten. De gemeente wapent nu haar open landschappen tegen nieuwe dompers met een stevige boodschap naar rijk en provincie.

Datacenters en windmolens

De lokale partij van de nieuwe wethouder Robert Leever, Onafhankelijk Hollands Kroon, profileerde zich voor de gemeenteraadverkiezingen van maart 2022 sterk als tegenstander van verdere uitbreiding van de in de gemeente gevestigde datacenters. De lokale partij behaalde mede daardoor een enorme politieke overwinning. Op een bedrijventerrein in de Wieringermeerpolder vlak buiten het dorpje Middenmeer en langs snelweg A7 steken de mega-installaties van onder andere Google en Microsoft sinds enkele ­jaren af tegen het vlakke polderlandschap. Ze staan er en ze gaan niet meer weg, al zouden sommige inwoners en raadsleden dat wel willen.

Het landschap is in de ogen van sommige bewoners sterk aangetast, of zelfs verpest. Hoewel de datacenters, die visueel het beste te vergelijken zijn met een rij groteske schoenendozen, niet bijster veel verschillen van de in de regio ingeburgerde glastuinbouw, is de reactie erop anders. Die is zelfs zo sterk, dat bewoners en bestuurders huiverig zijn geworden voor nieuwe initiatieven. Dit ‘trauma van de Wieringermeer’ is niet zomaar ontstaan, en niet alleen door de datacenters. Ook het Windpark Wieringermeer, het grootste windmolenpark op het vaste land van Nederland, is schuldig.

Brede welvaart

‘Veel inwoners merkten dat zij niet de vruchten plukten van de ontwikkelingen. En ook het gesprek over de effecten van deze activiteiten op het woon- en leef­klimaat kreeg onvoldoende ruimte’, zo schreef Leever eind juni in een brief aan de gemeenteraad. ‘Destijds werd vooral een economische impuls nodig geacht om het tij van krimpregio te keren. Daarbij is hoofdzakelijk gekeken naar het ruimtelijk faciliteren van deze impuls.’ Deze formulering verraadt al een beetje het sentiment van het college en de plannen voor de ­toekomst: de economie staat niet meer ­onvoorwaardelijk op de eerste plek.

‘Dat betekent dat we ontwikkelingen op meer aspecten dan alleen economische groei zullen beoordelen. Ook zaken als gezondheid, onderwijs, duurzaamheid en milieu, leefomgeving, sociale cohesie en veiligheid horen daarbij’, zo valt te lezen in het ­akkoord. Hoewel de agrarische sector in Hollands Kroon enorm belangrijk is, ziet het college ook geen reden meer om bedrijfsuitbreidingen toe te staan die vragen om een grotere inzet van arbeidsmigranten. Het borgen van deze toetsings-aspecten moet via het ‘Brede Welvaart ­Kader’, waarvan een eerste opzet ­inmiddels klaar is. 

Rijk en provincie

Hollands Kroon heeft Google en ­Microsoft al gevraagd te reflecteren op de vraag hoe zij hun aanwezigheid in onze gemeente meer maatschappelijke waarde kunnen geven. 'Dit soort vragen zijn in het verleden onvoldoende gesteld', concludeert de wethouder. Niet alleen bedrijven maken graag gebruik – en soms ook misbruik – van de ruimte die een plattelandsgemeente biedt. Ook hogere overheden houden volgens Leever onvoldoende rekening met de lokale belangen, bijvoorbeeld wanneer het gaat over de aanlanding van wind op zee en de beoogde aanleg van een nieuw hoogspanningstracé dwars door de al zo veranderde polder. 'Het rijk en de provincie lijken te denken dat in Hollands Kroon toch ruimte zat is, maar alle grond hier heeft gewoon een bestemming.'

Lees het hele verhaal deze week in BB15 (inlog).