In polonaise over de Posbank

De sluiting van horeca, cultuurcentra en pretparken dreef de Nederlander tijdens de lockdown richting natuur. De drukte zorgde voor stress bij veiligheidsregio’s en beheerders, maar heeft ook tot nieuwe inzichten geleid over bezoekersmanagement. Bericht vanaf de Rhedense Posbank.

Veluwe
Op een zonnige zomerdag is het levendig te noemen rondom de Posbank, de zuidelijke punt van het nationaal park De Veluwezoom. De Posbank is het zwaartepunt van de bezoekersstroom. Al jaren stijgt het aantal bezoekers van dit bijzondere landschap met zijn grote hoogteverschillen, zandverstuivingen, heidevelden en bossen en zijn vergezichten over de IJsselvallei.

Afsluiting
Maar op sommige dagen kan de druk van bezoekers te groot worden. Dat was vooral merkbaar in de lente en het najaar van vorig jaar. Op de Posbank werd het zo druk dat afstand houden niet meer mogelijk was. Gemeenten en de veiligheidsregio moesten ingrijpen met verkeersmaatregelen en ­afsluitingen.

Het is voor de beheerders altijd een uitdaging geweest om de balans te vinden tussen het behouden van de natuur en mensen ervan te laten genieten, weet de beheerder van het nationaal park, Jeroen de Koe. Wat kan de Posbank nog aan? Volgens De Koe ligt het er maar aan hoe je ernaar kijkt. ‘Als ik het aan mijn buren vraag, dan zeggen ze dat het op de Posbank veel té druk is geworden. Maar die beleving kan totaal anders zijn voor dagjesmensen uit de Randstad.’ Op sommige momenten werd de grens vorig jaar wel bereikt, vindt De Koe. ‘Een jaar voor corona hielden we er al rekening mee dat het aantal bezoekers in 2030 met 30 procent zou stijgen. Die toename hebben we vorig jaar al gehad. We hebben dus een voorproefje kunnen krijgen van de maatregelen die we straks nodig hebben.’

Regiodeal
Natuurorganisaties en overheden maken zich zorgen over de gevolgen van de groeiende recreatiedruk voor de natuur en de biodiversiteit op de Veluwe. Het is een moeilijke afweging: bezoekers zijn ook belangrijk voor de lokale economie en moeten de natuur ook kunnen beleven.

Vorig jaar sloten provincies, gemeenten, beheerders, ondernemers en het rijk daarom de Regiodeal Veluwe, waarin 25 miljoen beschikbaar is voor maatregelen om het toerisme in goede banen te leiden en de natuurwaarden te versterken. Een deel daarvan gaat naar het aanpakken van de drukte in een aantal proefprojecten. De Posbank is daar één van.

Natura 2000
Bas Nijenhuis is provinciaal verbinder en probeert grondeigenaren, overheden, ondernemers en bewoners bij elkaar te brengen om de gebiedsplannen voor de Veluwe uit te voeren. De toename van het aantal bezoekers speelt niet alleen op de Posbank. Op de hele Veluwe is sprake van een grotere belangstelling. ‘Niet alleen van toeristen. Ook de bewoner trekt vaker naar de natuurgebieden vlakbij. En ook dat aantal zal toenemen: in de regio ten westen van de Veluwe en de regio Arnhem/Nijmegen komen er de komende jaren nog 250.000 inwoners bij. Tegelijkertijd is de Veluwe een belangrijk Natura 2000-gebied dat we in stand willen houden en blijven beschermen. Maar het is daarom ook belangrijk dat mensen het belang van die natuur kunnen beleven. Dat hoeft geen tegenstelling te zijn.’

Druktemonitor
Samen met de toerismebranche is de provincie daarom begonnen met een project om de drukte te meten in natuurgebieden en de bijna real-time gegevens, afkomstig uit mobiele telefoondata, te publiceren
op de Druktemonitor. ‘Dat is in eerste instantie op corona gericht, maar het is een middel dat we ook daarna kunnen blijven inzetten.’

Eigenlijk hebben natuurgebieden als de Posbank op drukke momenten dezelfde regie nodig die wordt toegepast in een middelgrote stad op een zaterdag, vindt Nijenhuis. ‘In steden meten we alles, maar hier kunnen we niet zien hoeveel mensen er in het park zijn. Er zijn 250­ingangen in de Veluwezoom. Maar we willen een volgende ‘polonaise op de Posbank’ het liefst voorkomen. Dat kunnen we doen door mensen op een andere plek te laten beginnen, en te zorgen dat mensen zich sneller verspreiden.’

Trein
Het grootste probleem van het gebied: veel bezoekers komen met de auto. Het liefst ziet De Koe dat bezoekers ook andere manieren vinden om het gebied te bereiken. ‘Hemelsbreed ligt het station Rheden hier nog geen vijfhonderd meter vandaan. Maar weinig mensen weten dat het zo dicht bij de Posbank ligt. We hopen de spoorwegen nog eens zover te krijgen dat het station Rheden/Posbank wordt genoemd. En dat er vaker een trein stopt. Op zondag is dat maar één keer per uur. Het zou mooi zijn als de trein vaker stopte, en bezoekers, zoals in de stad, vanaf het station met een huurfiets, e-bike of andere vervoermiddel naar boven kunnen rijden.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 15 van deze week