Mislukte proef met woningsplitsen in Peel en Maas

Woningnood is voor Nederland geen nieuw fenomeen. Hetzelfde geldt voor de oproep om spaarzamer om te gaan met de woningvoorraad die er wel is.

Al in de jaren tachtig had het satirische tv-programma Van Kooten en De Bie een reportage over ‘de heer Foppe’, over wie navraag leerde dat hij ‘in zijn onfrisse eentje een driekamerwoning bezet’. Met als conclusie van Kees van Kooten: ‘Wanneer wij deze twee overbodige kamers voor het gemak met acht miljoen vermenigvuldigen, zou Nederland in één klap uit de woningnood zijn.’

Delen en splitsen

Ook Hugo de Jonge, de vorige minister van Volkshuisvesting, pleitte tot voor kort voor het beter benutten van de bestaande voorraad: door optoppen, woningdelen en woningsplitsen. Het nieuwe kabinet wil dit doorzetten, getuige het hoofdlijnenakkoord. Onderzoeksbureau Stec Group heeft uitgerekend dat met woningsplitsen, in uiterlijk 2030, 80.000 tot 160.000 nieuwe woningen realiteit kunnen worden. Gekeken werd naar woningen met genoeg vloeroppervlak, die in een goede buurt staan en minstens vijftien jaar oud zijn. In totaal zijn dat 1,6 miljoen woningen. Maar wat vooral telt, is de wil van de bewoner.

De onderzoekers denken dat met name ouderen openstaan voor woningsplitsing. Zij gaan gaandeweg hun leven wellicht vinden dat hun huis te groot wordt. Dus rekende Stec Group met 5 tot 10 procent van de eerdergenoemde ruim anderhalf miljoen woningen om uit te komen op een realistisch potentieel. Woningsplitsen kan vooral in landelijke gemeenten aantrekkelijk zijn, omdat de woningen er groter zijn en de bevolking relatief ouder. De provincie Zeeland springt er dan uit.

Het probleem

Een wezenlijk probleem is alleen dat veel gemeenten woningsplitsing niet toe staan, bijvoorbeeld met oog op de leefbaarheid van een woonwijk. In de gemeente Schiedam bijvoorbeeld wordt het belemmerd door de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek, en in Purmerend door beperkingen in de Huisvestingsverordening. Dit type beleid, schreef de Stec Group, ‘hangt in de meeste gevallen samen met het voorkomen van verkamering voor studentenhuisvesting en de huisvesting van arbeidsmigranten.’

Om gemeenten alsnog te enthousiasmeren, wilde De Jonge gebruikmaken van een handreiking van de provincie Gelderland.

Proef in Peel en Maas

Ook het kennisinstituut Platform31, dat door meerdere overheden wordt gefinancierd, pleit al lange tijd voor effficiënt woninggebruik, en ook woningsplitsen. Recent beoordeelde het platform een pilot van de Limburgse gemeente Peel en Maas. Deze gemeente besloot in 2022 woningsplitsing toe te staan in het bestemmingsplan. Deze proef blijkt geen succes. Van de vijftig geïnteresseerden dienden slechts 14 een aanvraag in, blijkt uit de evaluatie.

De reden hiervoor ligt waarschijnlijk bij de voorwaarden die de gemeente stelt. De gemeente eiste bijvoorbeeld 100 euro per m² voor de splitsingskosten. Dit geld gaat dan via een herstructureringsfonds naar sociale woningbouw. Bovendien moesten de woningeigenaren hun huis levensloopbestendig maken en verduurzamen. Los hiervan mocht alleen binnen de bebouwde kom gesplitst worden.

Een bijdrage

Platform31 hield een enquête en deed interviews, en schrijft nu: ‘De respondenten vinden dat het beleid te weinig rekening houdt met de individuele situatie van de initiatiefnemer. Zij zijn van mening dat zij een maatschappelijke bijdrage leveren door de woning of woonkavel te splitsen.’

De gemeente overweegt nu alle voorwaarden te versoepelen.