Boerenwens van vrijheid moeilijk te vervullen

Boeren willen de vrijheid hebben om zelf te bepalen op welke manier ze voldoen aan duurzaamheidsnormen, zo concludeerde de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) onlangs in zijn advies Boeren met toekomst. In een kabinetsreactie hierop die minister Henk Staghouwer van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, noemt deze de overgang naar 'doelsturing op bedrijfsniveau om meerdere redenen een grote stap.'

Grondsoorten

Allereerst omdat 'er een grote druk (staat) op de landbouwsector vanwege de opgaven voor natuur (stikstof), klimaat en water.' Ten tweede omdat de Europese Commissie verlangt dat vooraf bekend is wat de 'impact van het beleid' is. En ten derde omdat niet alle doelen direct zijn te vertalen naar individuele bedrijven, gezien de verschillen in 'bedrijfsstijlen, grondsoorten en geografische ligging van bedrijven.'

Digitalisering

De landbouwminister van de ChristenUnie meent echter ook dat de combinatie van digitalisering en dataverwerking kansen biedt en dat landbouwbedrijven hun processen verduurzamen en transpanter maken. Hij wijst op de mogelijkheid om boeren te belonen voor duurzaamheidsprestaties op basis van kritische prestatie-indicatoren (kpi's). Hij wil 'het gesprek hierover aangaan' met de boeren.

Belemmeringen

In zijn advies geeft de Rli aan dat ze antwoord heeft willen geven op de vraag 'hoe kan de overheid bevorderen dat boeren met hun ondernemerschap een acceptabel inkomen kunnen realiseren binnen de grenzen die de leefomgeving aan hun bedrijf stelt?' De raad schrijft in zijn rapport dat boeren vertelden 'over de belemmeringen die ze ervaren. Onderling niet verenigbare en voortdurend veranderende beleidskaders bemoeilijken vaak hun bedrijfsvoering.' De eerste aanbeveling die de raad doet is dan ook dat overheden (de raad noemt rijk, provincies, waterschappen en gemeenten) 'duidelijkheid moeten bieden over de doelen die boeren moet bereiken en de daarbij behorende termijnen.'

Urgentie

Over die duidelijke doelen schrijft minister Staghouwer dat het coalitieakkoord de doelen voor stikstof en klimaat expliciet benoemt. Ook verwijst hij naar het Nationaal Programma Landelijk Gebied. In het kader hiervan wil het rijk met de provincies, waterschappen en landelijke gemeenten afspraken regionale maken. 'Vanwege de grote (inter)nationale urgentie zullen dit geen vrijblijvende afspraken zijn: noch qua doelbereik noch qua doorlooptijd.'

Certificering

Twee van de zeven aanbevelingen van de raad gaan over certificering (zorg voor onafhankelijke certificering met monitoring) en handhaving (zorg voor 'adequate handhaving op bedrijfsniveau'). Hierover schrijft de minister: 'De beperkte directe betrokkenheid van de overheid bij certificering maakt dit instrument niet zonder meer geschikt om overtredingen van regelgeving op te sporen of om naleving af te dwingen. Dat laatste is in de huidige situatie nodig bij het landbouwmilieubeleid.'